2. Mavzu: Uzoq muddatli aktivlar hisobi

Asosiy vositalarning harakati quyidagi hujjatlar yordamida hisobga olinadi:

AV-1 shakli - «Asosiy vositalarni qabul qilish va berish akti» -asosiy vositalarning kirim va chiqimini qayd qilish uchun.

AV-2 shakli - «Ta'mirlangan, mukammallashtiril­gan va rekonstruktsiya qilingan asosiy vositalarni qabul qilish va topshirish dalolatnomasi»- ob'ektlarning boshlang‘ich qiymatining oshishini qayd qilish uchun.

AV-3 shakli - «Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish» ob'ektlarni tugatish uchun.

AV-4a shakli - «Avtotransport vositalarini tugatish dalolatnomasi».

AV-7 shakli - «Asosiy vositalarni hisobga olish uchun inventar kartochkalari» har bir asosiy vositaning holati va harakatini alohida qayd qilib boradi.

AV-8 shakli - «Asosiy vositalarning harakatini qayd qilish kartochkasi»- ularning kirim va chiqimini hisobga olib boradi.

AV-9 shakli - «Asosiy vositalarning inventar ro‘yxati» ularning foydalanish joylari bo‘yicha hisobini tashkil qilish uchun ishlatiladi.

Asosiy vositalarni buxgalteriya hisobida hisobga olish uchun quyidagi hisobvaraqlar ochilgan:

• Asosiy vositalarni buxgalteriya hisobida hisobga olish uchun quyidagi hisobvaraqlar ochilgan:
• 0110 - «Yer»;
• 0111 - «Yerni obodonlashtirish»;
• 0112 - «Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalarni obodonlashtirish»;
• 0120 - «Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalar»;
• 0130 - «Mashina va asbob-uskunalar»;
• 0140 - «Mebel va ofis jihozlari»;
• 0150 - «Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi»;
• 0160 - «Transport vositalari»;
• 0170 - «Ishchi va mahsuldor hayvonlar»;
• 0180 - «Ko‘p yillik o‘simliklar»;
• 0190 - «Boshqa asosiy vositalar»;
• 0199 - «Konservatsiya qilingan asosiy vositalar».

5-sonli BHMS “Asosiy vositalar” buxgalterlarga asosiy vositalarning eskirishini hisobga olishda bir qator yangi imkoniyatlar yaratadi. Standartda asosiy vositalarning alohida ob’ektlariga eskirish summalarini hisoblashning to’rtta usuli ko’rsatilgan:

• teng maromli;
• ishlab chiqarish usuli;
• yillar summasi usuli (kumulyativ usul);
• ikki karra amortizatsiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli.