3- MA’RUZA
RUDA KONLARINI OCHISH RUDA KONLARINI TAYYORLASH
Reja:
1. Konning yillik unumdorligi
2. Kon ishlarining er yuzasi holatiga ta’siri
3. Ochuvchi lahimlar
4. Stvollar joylashuvi joylarini tanlash
5. Ruda konlarini ochishning sxemasi va navbati (ketma-ketligi)
6. Qazishning dastlabki chuqurligi va stvollar chuqurlashuvi odimi
7. Stvol oldi qo‘rasi
Ochish – yuzadan butun konga yoki uning bir qismiga kirishni ta’minlovchi
va tayyorlov lahimlarini o‘tkazish imkoniyatini beruvchi kon lahimlarining
kompleksini o‘tkazish.
Asosiy ochuvchi kon lahimlari ko‘ndalang
kesimining soni va maydoni,
asosan, konning yillik ishlab chiqarish quvvatiga (unumdorligiga) bog‘liq,
ularning joylashuv joyi esa, ko‘pincha, kon ishlarining
qazilayotgan kon
ustidagi er yuzasi holatiga ta’sir etish zonasi o‘lchamlari bilan aniqlanadi.
1. Konning yillik unumdorligi
Konning yillik unumdorligi yillik qazib olinadigan rudali massa miqdori
bilan belgilanadi. Uning miqdori kondagi
rudaning sanoat zaxiralarini, qazish
sharoitlarini va ichki va tashqi bozorda xom ashyoning ushbu turiga bo‘lgan
talabni hisobga olgan holda belgilanadi.
Konning yillik iqtisodiy maqsadga muvofiq
unumd orligida konni
qazishning eng yuqori samaradorligiga erishiladi. Kam samaradorlikda ruda
qazib
olishga xarajatlar ortadi, chunki bu sharoitlarda quvvatli yuqori
unumdorli texnikani qo‘llash qiyindir. Agar konning yillik unumdorligi
oshib
ketsa, unda uni qurishga xarajatlar rudaning shu zaxiralarida oshadi.
Biroq,
mineral
xom
ashyoning
davlat
miqyosida
zaxiralari
chegaralangan ushbu turiga talab yuqori bo‘lganda, konning yillik unumdorligi
iqtisodiy maqsadga muvofiqlikdan emas, balki
eng yuqori darajada mumkin
bo‘lgandan (kon imkoniyatlari bo‘yicha unumdorlik) qabul qilinishi mumkin.
Konning yillik unumdorligi uning amalda bo‘lish muddatini, ya’ni,
kon qazib
olinishi mumkin bo‘lgan vaqtni belgilaydi. Hozirgi me’yoriyliklarga muvofiq,
konning eng oz amal qilish muddati quyidagini tashkil etadi: 500-1000 ming.
t/yil unumdorlikda 15 yil; 1-3 mln. t/yil unumdorlikda 20 yil; 3-5 mln. t/yil
unumdorlikda 25 yil; 5-7 mln. t/yil unumdorlikda 30 yil va 7-10 mln. t/yil
unumdorlikda 35-60 yil.
