Ingliz olim va ixtirochisi Robert Guk (Huk), sodda yig’ma mikroskop yordamida, pо‘kak daraxti bо‘lagi va barglardagi quttisimon bо‘shliqlarni kuzatdi. U bu bо‘linmalarni "kichik quttilar" yoki "hujayrlar" deb atadi. Gukning 1663 yilda London Qirollik Jamiyatiga mikroskopning mislsiz qudratini namoyish etganidan keyin, yillar davomida biologlar asta-sekin "hujayralar" oddiy "sharbat" bilan tо‘la idishlarga nisbatan ancha muhimroq narsa ekanligini payqay boshlashdi.
Hujayralar tiriklikning qurilish materialidir (3.1-rasm). Hattoki eng sodda hujayralar ham о‘ta murakkab tuzilmalardan iboratki, ular tirik organizmlarning asosiy birliklarini tashkil etishadi. Barcha tо‘qima va organlar hujayralardan tashkil topgan. Inson tanasida taxminan 60 trillion hujayra о‘zaro ta’sirda bо‘lib, har biri bu tashkiliy jamoada о‘ziga xos vazifani bajaradi. Bir hujayrali organizmda, hayotning barcha funksiyalari yagona mikroskopik obekt doirasida
amalga oshiriladi. Hujayralarsiz hech qanday hayot yо‘q. Hujayraning hayotning asosiy tuzilmaviy va funksional birligidan iborat ekanligi tо‘g’risidagi g’oya biologiyaning eng muhim birlashtiruvchi konsepsiyalaridan biridir.
HUJAYRA POG’ONASI
|
|
ORGANIZM POG’ONASI
|
|
3.1-rasm
Biologik tuzilish yagona atomdan tortib murakkab organizmlargacha. Atomlar, har bir hujayra ichida, molekulalar va makromolekulalardan tortib organellalarga birlashadilar. Hujayralar tо‘qimalarga, organlarga, organlar tizimlariga birlashib, murakkab kо‘p hujayrali organizmni tashkil qilishadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
