7-mavzu. Arslarni matematik modellashtirish usullari

Modellash vazifasini aniqlash - barcha bosqichlar ichida eng muximi, 
chunki matematik modellashning aniq va ravshan ifodalanishidan masalaning 
yechilish yullari kelib chiqadi. Modellashning maqsadi turlicha bo’lishi 
mumkin, lekin ularning negizi uskunalarni optimal loyixalash, loyixalashning o’zini 
avtomatlashtirish va ob’yektni optimal boshqarishdan iborat. Qo’yilgan bu 
maqsadga matematik tavsifning uslubini tanlash xam bog’lik.
Ob’yektni o’rganish va tavsifning shakllanishi bosqichida masalaning 
negizidagi xodisalar mexanizmi bo’ysunadigan funktsional qonunlar aniqlanadi. 
Bu 
bosqichga 
kirish 
va 
chiqish 
o’zgaruvchilari; g’alayonlovchi va 
boshqaruvchi ta’sirlar belgilanadi, kirish va chiqish o’zgaruvchilari o’rtasidagi 
bog’lanish aniqlanadi, dastlabki tajribalar o’tkaziladi. 
Olingan ma’lumotlar 
asosida jarayonning strukturali sxemasi tuziladi.
Matematik tavsifni tuzish. Y e chilayotgan masalaga muvofiq tanlangan 
fizik model asosida matematik tenglamalar tizimi yoziladi. Bu bosqichda, agar 
imkon bo’lsa, tenglamaning axamiyatsiz a’zolari olib tashlanib, tenglamalar 
soddalashtiriladi. Bunda tenglamadan olib tashlanayotgan a’zo masalani 
yechishda xaqiqatan axamiyatsiz ekanligiga ishonch hosil qilish kerak.
Modellovchi algoritmni ishlab chiqish masalasi matematik tavsifning 
tenglamalar tizimini y e chish usulini topishdan iborat. Model qanday 
mashinada, ya’ni raqamli (RXM), analog (AXM) yoki kombinatsiyalashgan 
(KART) mashinada amalga oshirilishiga ko’ra algoritmni ishlab chiqish 
usuli tanlanadi. 
Konkret 
xisoblash 
mashinasining 
turini 
tanlash 
y e chilayotgan tenglama turi va hisoblash xajmiga bog’lik.
Model va h akikiy jarayonning mosligini aniqlash bosqichida jarayonni 
xarakterlovchi kattaliklar solishtiriladi. Aniqlik yetarli darajada bo’lmasa, 
matematik modelga tuzatish kiritish kerak.
Modellash boskichida jarayonning matematik modeli tadkik qilinadi, 
olingan ma’lumotlar tahlil qilinadi va natijada konkret amaliy natijalar ishlab 
chiqiladi.
Nazorat savollari: 
1. Rostlash ob’yektlarining o’tish xarakteristikalariga ta’rif bering;.
2. O’tish xarakteristikalarini qanday usullar orqali olinadi? 
3. O’z-o’zini to’g’irlovchi bir sig’imli rostlash ob’yektlarining o’tish 
xarakteristikasining taxlilini aytib bering; 
4. O’z-o’zini to’g’irlamaydigan bir sig’imli rostlash ob’yektlarining o’tish 
xarakteristikasning . taxlilini aytib bering; 
5. Ko’p sig’imli rostlash ob’yektlarining o’tish xarakteristikalari 
taxlilini aytib bering; 
6. Rostlash ob’yektining impuls xarakteristikalariga ta’rif bering.