Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish

Anjuman: Resurstejamkor qishloq va suv xo‘jalik mashinalarini yaratish va ulardan 
foydalanish samaradorligini oshirish
 
 
274 
- 
turli hisob-kitoblarga ko‘ra, 15– 40% tirik organizmlar turlari qirilib ketish 
xavfi ostida qoladi. 
- 
bir qator aholi zich joylashgan hududlarda (Afrika, O‘rta er dengizi) chuchuk 
suv resurslari 20-30% ga kamayadi;
- 
ko‘p hududlarda hosildorlik 5-10% ga kamayadi; har yili 10 milliongacha 
qirg‘oq aholisi suv toshqini xavfi ostida bo‘ladi;
- 
Grenlandiya muz qatlamining qaytarilmas erishi boshlanadi va dengiz 
sathining ko‘tarilishi tezlashadi;
- 
atmosfera sirkulyatsiyasi va musson intensivligining keng ko‘lamli 
o‘zgarishi xavfi ortadi va hokazo. 
Ma’lumki, Kioto protokoli 2012-yilgacha amal qiladi va hozirda yangi kelishuv 
tayyorlanmoqda va shu sababli turli mamlakatlarning issiqxona gazlari 
chiqindilarini cheklash bo‘yicha yangi majburiyatlari qizg‘in bahs-munozaralarga 
sabab bo‘ldi. Ba’zi hisob-kitoblarga ko‘ra, 2050 yilga borib atmosferada CO
2
kontsentratsiyasining o‘sishini barqarorlashtirish uchun global chiqindilarni 1990 
yil darajasiga nisbatan kamida 50% ga kamaytirish kerak va ularni cheklash 
bo‘yicha barcha urinishlar hozirgacha muvaffaqiyatsiz bo‘lganligi sababli, 
emissiyalarni kamaytirishga alternativi sifatida global iqlimga ataylab ta’sir qilish 
uchun turli texnologiyalarga qiziqish uyg‘ondi. Ular orasida eng oddiyi sayyorani 
quyosh nurlanishidan himoya qilish uchun stratosferada sulfat aerozolining 
tarqalishi hisoblanadi. Ushbu g‘oyani 1970-yillarning boshlarida ilgari surgan 
akademik M.I.Budiko iqlimga bunday ta’sir faqat uning "Yer yuzining barcha 
mintaqalaridagi atmosfera jarayonlariga" ta’sirini aniq baholagandan keyingina 
mumkin bo‘lishini bir necha bor ta’kidlagan. Afsuski, bu hali uzoq bo‘lsa-da, 
so‘nggi paytlarda ba’zi mahalliy va xorijiy olimlar bu g‘oyaga tobora ko‘proq 
murojaat qilmoqdalar va bu g‘oyani iqlim o‘zgarishi uchun deyarli davo deb 
bilishmoqda. 
Rossiya Fanlar akademiyasi prezidenti huzuridagi maxsus kengash-seminarda 
iqlimga antropogen ta’sir bir necha bor muhokama qilingan. U еrda taqdim etilgan 
tezislar asosida akademik Yu.A.Isroil stratosferada aerozollarni tarqatish orqali 
global isishga qarshi kurashni taklif qildi. Uning ta’kidlashicha, u so‘nggi yillarda 
tobora ko‘proq qo‘llab-quvvatlayotgan yondashuv "atmosferadagi issiqxona gazlari 
kontsentratsiyasini tartibga solish zarurati" ga alternativ va "sayyora uchun xavf 
tug‘dirmaydi". Chet elda bu mavzu kimyo boʻyicha Nobel mukofoti laureati 
P.J.Krutsenning stratosferaga aerozol purkashni kurashda ekstremal chora sifatida 
qaralishi mumkin degan xulosaga kelgan maqolasi eʼlon qilinishi munosabati bilan 
qizgʻin munozaralarga sabab boʻldi. bu asrning haddan tashqari (5°C dan ortiq) 

---