Arqonning diametrini aniqlaymiz


Download 229.26 Kb.
Sana28.12.2022
Hajmi229.26 Kb.
#1016539
Bog'liq
mexanika


Masalalar
650 -masala. yukni tezlanish bilan ko'tariladigan arqonning ko'ndalang kesim yuzi aniqlansin (396- shakl, a). Arqon materiali uchun ruxsat etilgan kuchlanish . Arqonning og'irligi e'tiorga olinmasin.
461

Yechish; mustaxkamlik sharti (XVI,3) formulaga asosan arqon kesimining yuzini aniqlaymiz:


bo’lsa

Arqonning diametrini aniqlaymiz:


261-masala. Arqon og'irlikdagi yukni tezlanish bilan ko'tarmoqda. Agar arqonning uzunligi ko'ndalang kesim yuzi solishtirma og'irligi . uning ko'ndalang kesimidagi dinamik kuchlanish aniqlansin (414-shakl, a).


yechish: Bu masala yuqorida tekshirilgan masalani o'zi bo'lib, faqat bunda arqonning og'irligini e'tiborga olamiz, dinamik kuchlanishni (XVI, 2) formulaga asosan topamiz:


262- masala. Uzunligi bo'lgan OA po'lat simning A uchiga og'irlikdagi yuk osilgan. Bu sim gorizantal O o’q tevaragida tekis harakat bilan aylanadi (424- shakl). Agar po’latning mustahkamlik chegarasi bo’lsa u minutga necha marta aylanganda uzilishi mumkin?
Yechish: simning o’z og’irligi e’tiborga olmasak,
dinamik kuchlanish quyidagi formuladan aniqlanadi:

bundan :

yoki:


bo’ladi. Demak, sim tezlin bilan aylanganda uzulishi mumkin ekan.
263-masala. Diametri 30 sm bo’lgan halqa kesimidagi kuchlanish dan oshmasa, u o’ o’qi atrofida necha marta aylanishi kerak?

462


Bundan:

Yoki:

Bo’ladi. Demak, tezlikda silindrda kuchlanish hosil bo’ladi.
264- masala. Valik va unga bikr qilib biriktirilgan siniq CDE sterjin ko’ndalang kesimlari bir xil valik AB o’q atrofida o’zgarmas burchak tezligi bilan aylanadi (425- shak, a): va .

  1. Siniq sterjenning vertical (CD) va gorizantal (DE) uchastkalarida vujudga keladigan inertsiya kuchlaridan hosil bo’lgan eguvchi moment , kesuvchi kuch epyuralari qurilsin , valikning inertsiya kuchlari hisobga olinmasa ham bo’ladi.

  2. Ruxsat etilgan kuchlanish bo’lganda valikning minutiga aylanish soni topilsin.

Yechish: (XVI, 10) formulaga asosan DE sterjinda hosil bo’ladigan inertsiya kuchi intevsivligini aniqlaymiz (x=l):

Bu kuch DE sterjin o’qia tik yo’nalgan bo’lib, unung uzunligi bo’yicha o’zgarmaydi (425- shakl, b); CD sterjini uvhun: bo’lganda bo’lganda bo’lib, u CD sterjenni uzunasi
Bo’yicha chiziq qonuni bilan o’zgaradi va uning o’qi bo’yicha yo’nalgan bo’ladi.
Shunday qilib, inersiya kuchining epyurasi 425-shakl, b da ko’rsatilgan.
Endi statikaning muvozanat tenglamasidan foydalanib, sistemaning tayanch reaksiyalarining topamiz.

463

Buni tekshirib ko’ramiz:

Demak, tayanch reaksiyalari to’g’ri topiladi.
Eguvchi moment tenglamalari. ED sterjin uchun:


CD sterjin uchun:
(o’zgarmas son ).

Valikning BC uchastkasi uchun:


bo’lganda

bo’lganda

Valikning AB uchastkasi uchun:

bo’lganidan bo’lganida esa

bo’ladi.
Eguvchi momentning topilgan qiymatlari asosida chizilgan epyurasi shaklda ko’rsatilgan (425-shakl, b).
Kesuvchi kuch tenglamalari. ED sterjin uchun: bo’lganda bo’lganda esa
bo’ladi.
CD sterjin uchun:

Valikning CB uchastkasi uchun :


(o’zgarmas son).

Valining AB uchastkasi uchun
(o’zgarmas son) .
Kesuvchi kuchning hosil bo’lgan qiymatlar asosida chizilgan epyurasi shaklda ko’rsatilgan (435- shakl, g).
Bo’ylama kuch tenglamalari. Bo’ylama N kuch faqat siniq sterjenning CD qismidan hosil bo’ladi; valikda bo’ylama kuch Volga teng . Siniq sistemaning CD sterjenning C uchida g masofada kesim uchun:

464


z =0 bo’lganda:

bo’lganda;



bo’ladi.
Bo’ylama kuchning bu qiymatlar asosida chizilgan epyurasi shaklda ko’rsatilgan (425- shakl, d).
Valik uchun M, Q va N epyuralarini chizishda CD sterjenning C kesimidagi zo’riqish kuchlarini valik uchun tashqi kuch deb qarasa bo’ladi (425- shakl, e).
Maksimal eguvchi moment valikning B kesimida hosil bo’ladi: bu kesimda bo’ylama kuch nolga teng. Eng kata normal kuchlanisni aniqlaymiz:



Eng kata bo’ylama kuch CD sterjenning yuqori kesimidas hosil bo’laadi:

Demak:


Demak:


Bo’ladi.
CD sterjenning shu kesimiga to’ri kelgan eguvchib moment miqdori:

Demak:

Shunday qilib, C kesimdagi normal kuchlanish:



Bo’ladi. Demak: dir.
Eng kata kuchlanishni ruxsat etilgan yuqori normal kuchlanishga tenglashtiramiz:

465

bundan bo’ladi
Nazariy mehanikadan ma’lumki, tekis aylanma xarakatda ( ) bo’ladi.
Shunday qilib:
bundan

kelib chiqadi.Demak, valik uchun minutiga 164 marta aylanish ruxsat etilar ekan.
265-masala. Sterjendagi kuchlanish elastiklik chegarasiga etishi uchun og’irligi yuk qanday balandlikdan tushishi kerak.Sterjenning uzunligi , kesim yuzi va (418-shakl,b).
Yechish: sterjenning ko’ndalang kesim yuzida zarbdan xosil bo’lgan kuchlanishni elastiklik chegarasiga tenglashtirib quyidsagi bog’lanishni xosil qilamiz:

Bundan topiladi.
Q yuk sterjenga static ta’sir qilganda sterjen uchining ko’chishi :

Uchlanishi esa

bo’ladi .Buni (a) ga qo’yib, dinamik koeffitsientini topamiz :

bundan

yoki

bundan esa:

kelib chiqadi.
266-masala. 30 nomerli qo’shtavr balkaning uzunligi bo’lib ,uning o’rtasiga og’irlikdagi yuk balandlikdan tushadi. Balkaning zarbdan xosil bo’lgan eng katta kuchlanishi aniqlansin (418-shakl,v).
Yechish: GOST8239-56 dan 30 nomerli qo’shtavrga kerakli ma’lumotlarni olamiz:

Balkaning kuch tagidagi, ya’ni qoq o’rtasidagi statik egilishini 16-shakldagi formulaga asosan aniqlaymiz:

466


Endi qyuk statik ta’sir qilganda balkaning xavfli kesimidagi kuchlanishni hisoblaymiz:

Zarbdan xosil bo’lgan eng kata kuchlanish (XVI,17) formulaga asosan aniqlaymiz:

267-masala. Doiraviy kesimli po’lat sterjenga siqiuvchi bo’ylama kuch qo’yilgan. Sterjen uzunligi ko’ndalang kesim diametri . Shu sterjennig bo’ylama erkin tebranishining takrorligi va davri topilsin.
Yechish: (XVI, 27) formulaga asosan bunday yozamiz:

Bunda

(XVI, 25) formulaga asosan erkin tebranma harakat davrini topamiz:



268-masala. Ikki tayanchda yotgan konsol balkaning erkin uchiga yuk qo’yilgan. Balkaning ko’ndalang kesimi () o’lchamli qo’shtavrdan iborat . Shu balkaning ko’ndalang tebranma harakatining takrorligi aniqlansin(426-shakl, a).
Yechish: GOST 8259-56 dan () uchun ni olamiz.
(XVI, 27) formulaga asosan, tebranma harakat takrorligini topamiz, buning uchun C nuqtaning salqinligini grafoanalitik usul bilan aniqlaymiz (426-shakl,b).
Osma soxta balkaning B tayanch reaksiyasini topamiz:

Endi asosiy balkaning C kesmadagi ( ) soxta eguvchi momentni aniqlaymiz:

Demak:

467
bo’ladi. Shunday qilib:

kelib chiqadi.

269-masala. Tekis ramaning chap burchagiga


massasi M bo’lgan yuk qo’yilgan. Ramaning
tebranish takrorligi aniqlansin.Rama elemental-
rining bikirligi EJ bo’lsin. Yukning massasiga
nisbatan rama massasi e’tiborga olinmasin.Massa
faqat gorizontal yo’nalishda ko’cha oladi
(427-shakl, a).
Yechish: biz tekshirayotgan ramaning er-
kinlik darajasi birga teng ramaning tebranish
takrorligini (XVI, 27) formulaga asosan to-
pamiz:

bunda gorizontal o’yilgan kuch statik
qo’yilganda xosil bo’lgan gorizontal ko’-
chish. Uni birlik ko’chish orqali ifodalasak
bo’ladi:

U holda:

427- shakl.

426-shakl.
unda
bo’ladi. Bu formuladagi ( ) birlik ko’chishni Vereshagin usulidan foydalanib topamiz, buning uchun ramaning massasi qo’yilgan burchagiga gorizontal yo’nalgan birlik to’plangan kuch qo’yib, undan eguvchi moment epyurasini chizamiz (427-shakl , b, c). Bu epyurani o’z-o’ziga ko’paytirib, bitlik ko’chish qiymatini aniqlaymiz:

468

( )
270-masala. Ko’ndalang kesim o’lchami 27 nomerli qo’shtavr balkaning uzunligi bo’lib, uning o’rtasiga yuk qo’yilgan; shu balkaning erkin tebranish takrorligiga aniqlansin.


Yechish: GOST 8259-56 dan ni olamiz. Endi statik yuk ta’sirida balkaning o’rtasidagi salqinlikni aniqlaymiz:

Erkin tebranish takrorligini (XVI, 27) formulaga asosan aniqlaymiz:
.
271-masala. Erkin uchiga yuk qo’yilgan qarag’ay konsol balkaning uzunligi , uning erkin tebranish davri 0,2 sekundga teng. Balkaning ko’ndalang kesimi to’g’ri to’rtburchak bo’lib, o’lchamlari 4 x 6 ga baravar. Baka materialining elastiklik moduli topilsin:
Yechish: bu masalani (XVI, 26) va (XVI, 27) formulalarga asosan yechamiz:

Bundan

Demak, balka materialining elastiklik moduli ekan.

272-masala. Ikki tayanchda yotgan oddiy balkaning o’rtasiga muvozanatlashmagan og’irlikdagi divigatel o’rnatilgan; uning minutiga aylanish soni . Balkaning pralyoti , ko’ndalang nomerli qo’shtavr. Dinamik koeffentsiyenti aniqlansin:


Yechish: qo’shtavr () uchun inersiya momenti qiymatini GOST 8259-56dan olamiz: , . Sistemaning erkin tebranish takrorligini (XVI, 27) formulaga asosan aniqlaymiz:

bunda

Ilovadagi 16-jadvalga qarang.
Demak;

bo’ladi ,
Majburiy tebranish takrorligini aniqlaymiz:

469
Endi dinamik koeffitsiyenti (XVI, 36) formulaga asosan hisoblaymiz:
( )
273-masala. Oldingi masaladagi balkaning o’rtasidagi kesimida xosil bo’ladigan statik va dinamik kuchlanishlar aniqlansin. Dvigateldan balkaga ( ) inertsiya kuchi o’tadi (markazdan qochma kuch).
Yechish: Q kuch statik qo’yilganda xosil bo’ladigan normal kuchlanish
( )
bo’ladi. Endi markazdan qochma N kuchdan xosil bo’lgan dinamik kuchlanishni topamiz,
( )
Egilishdagi to’la normal kuchlanishni topamiz:
( )
470
20. Erkinlik darajasi bitta bo’lgan sistemaning majburiy tebranishning differensial tenglamasi chiqarilsin.
21. Qanday xodisa rezonans deb ataladi va uning xavfliligi nimadan iborat?
22. Tebranishda dinamik koeffitsiyenti qanday yoziladi va ( ) nisbat bilan qanday grafik asosida bog’lanadi?
23. Tebranishda dinamik kuchlanish qanday aniqlanadi?
Mustaqil yechish uchun masalalar
274-masala. ( ) yukni birinchi 3sekundda ( ) balandlikka ko’tariladi, arqonning uzunligi ( ), materialining solishtirma og’irligi ( ), unga ruxsat etilgan








Download 229.26 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling