Ning qiymatini 77 s uchun topamiz

---

161 
7-ilovadan 
 
0
T
f
ning qiymatini 177 
0
S uchun topamiz. 
 
0
T
f
=4,009 
8075
,
0
4
,
6
lg
lg


P
; bu qiymatlarni formulalarga kuyib quyidagi larni olamiz: 
 
 
787
,
2
68
,
2
8075
,
0
1
09
,
4









T
f

7-ilovadan (interpolyastiya yo’li bilan) izlanayotgan temperaturani 
topamiz:
К
С
Т
0
0
547
274


. 
Ashvort formulasi etarlicha yaxshi natijalar beradi, biroq u faqat 
atmosfera bosimida qo’llaniladi. 
3-mavzu. Neft moylarining qovushqoqligini aniqlash. 
 
Suyuqlik qovushqoqligi. Bu xususiyat harakat qarshiligini ko’rsatadi. Neftni 
qayta ishlashda dinamik, kinematik va shartli qovushqoqliklarga ajratiladi. 
Dinamik qovushqoqlik. Suyuqlikni ichki ishqalanishi bilan tavsiflanadi va 
Nyutonni ma’lum tenglamasiga kiradi. Cu da dinamik qovushqoklik o’lcham birligi – 
paskal sekund (Pa.s). Texnologik hisoblashlarda ba’zida kinematik qovushqoqlik V 
foydalaniladi, u ma’lum temperaturada dinamik qovushqoqlikni zichlikka nisbati 
bilan ifodalaniladi. Cu da kinematik qovushqoqlik birligi metr kvadrat taksim sekund 
(m
2
/s) hisoblanadi. Metr kvadrat taksim sekund (m
2
/s) ni birlik ulushi bir santistoksga 
to’g’ri keladi. Qovushqoq xarakterdagi neft mahsulotlari uchun ba’zan shartli 
qovushqoqlik (VU) qo’llaniladi. U vaqt birligi ichida 200 ml neft mahsulotini 
standart viskozometrdan sinov temperaturasida o’tish vaqtidagi miqdori 20 
0
S dagi 
disstillangan suv miqdori nisbati bilan ifodalaniladi. Shartli qovushqoqlik (VU) 
graduslarda o’lchanadi. Shartli qovushqoqlikni kinematik qovushqoqlikka o’tkazish 
(9 – ilova) orqali amalga oshiriladi.
Neft va neft maxsulotlari qovushqoqligi temperatura oshishi bilan kamayadi. 
Zarurat tug’ilganda qovushqoqlikni bir temperaturadan boshqasiga nomogramma (10 
– ilova) yordamida o’tkazish qiyin emas.
Nomogramma ikki ma’lum qovushqoqlik kattaligini hohlagan temperaturalarda
inter yoki ekstrapolyastiya usuli bo’yicha neft maxsuloti berilgan temperaturasi
uchun topish imkonini beradi.
Misol 1.14.  Moy frakstiyasini 100 va 50 
0
S da shartli qovushqoqligi 2,6 va 20
0
VU teng. Uning 70 
0
S dagi shartli qovushqoqligi topilsin.
Echish. Noma’lum qovushqoqlik uchun nomogramma (10 – ilova) dan 
foydalanamiz. Nomogramma koordinata turida 100 
0
S, 2,6 
0 
VU va 50 
0
, 20 
0
VU 
koordinatalari bilan ikki nuqta belgilaymiz. Topilgan A va V nuqtalar orqali to’g’ri 
chiziq o’tkazamiz. S nuqtani belgilaymiz, qaerga to’g’ri chiziq vertikal bilan 
kesishsa, 70 
0
S ga mos keladi. S nuqtani ordinata o’qiga proekstiyalab, 70 
0
S dagi 
shartli qovushqoqlik qiymatini topamiz: 
4
70
В
= 7,1. 
Moylar sifati temperaturani oshishi bilan qovushqoqlik darajasi o’zgarishidan 
bog’liq bo’ladi. Qovushqoq – temperaturali xususiyatlari bahosi ko’rsatgichlari 

---

162 
qovushqoqlik indeksi (IV) deb ataladi. Qovushqoqlik indeksi nomogramma (11–
ilova) dan kinematik qovushqoqlikni ikki temperatura (odatda 50 va 100
0
) dagi 
ma’lum qiymatlari bo’yicha topiladi. Moy sifatini yaxshilanishi bilan uning 
qovushqoqlik indeksi yukori buladi.