Atamaning o’zbek tilida nomlanishi Atamaning ingliz tilida nomlanishi Atamaning rus tilida nomlanishi
-butun so lar) ko‘ri ishdagi integrallar
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
Glossariy
-butun so lar) ko‘ri ishdagi integrallar. Bu integral x=t s , bu yerda s 1 2
2 , ,..., k k m m m n n n kasrlarning eng kichik umumiy maxraji, almashtirish natijasida ratsional funksiya integraliga keltiriladi.
1 2 1 2 1 2 1 ( , , ,...,
) ( , , ,..., ) k k k n n n m r m m r r s s R x x x x dx R t t t t st dt
Sonli ketma-ketlik The limit points of the sequence Числовая последовательн ость
Natural so lar to‘plamida a iqla ga funksiya sonli-ketma-ketlik deyiladi. ,
y f n n N n tartibli determinant The
determinant of order n
Определитель n го порядка n tartibli determinant deb ! n
hadning quyidagi tartibda tuzilga algebraik yigʻi disiga aytiladi: hadlari matritsaning har qaysi satridan va har qaysi ustunidan bittadan olingan n ta elementdan tuzilga boʻlib, mumki boʻlga barcha koʻpaytmalar hizmat qiladi; shu bilan birga hadning indekslari juft oʻr iga qoʻyish i tashkil etsa, musbat ishora bilan, aks holda esa manfiy ishora bilan olinadi. Teskari matritsa Inverse
matrix Обратная матрица Agar
A kvadrat matritsa uchun
1 1 tenglik bajarilsa, 1
matritsa A matritsaga teskari matritsa deyiladi. To’g’ri chiziq i g burchak koeffitsientli tenglamasi He canonical form of the quadratic form Уравнение прямой с угловым
коэффициенто м
kx y
to’g’ri chiziq i g burchak koeffitsientli tenglamasi. To’g’ri chiziq i g kanonik tenglamasi
Canonical equations of a straight line in space Каноническое уравнение прямой
To’g’ri chiziq i g ka o ik tenglamasi
0
. x x y y m n
To’g’ri chiziq i g umumiy tenglamasi The general equation of a straight line Общее уравнение прямой 0
, ( 2 2 0
B
) te glamaga to’g’ri chiziq i g umumiy tenglamasi deyiladi.
Transponirlangan matritsa The
transposed matrix
Транспонирова нная матрица
Agar
A matritsada barcha satrlar mos
ustunlar bilan
almashtirilsa, u holda hosil boʻlga T A matritsaga A
matritsaga transponirlangan matritsa deyiladi. Trapetsiyasimon (pog’o asimo ) matritsa Step matrix Ступенчатая матрица
Trapetsiyasimon (pog’o asimo ) matritsa deb biror satrini noldan farqli elementi k – o’ri da hamda
qolga barcha
satrlarining birinchi k ta o’r ida nollar turgan matritsaga aytiladi. Trigonometrik ifodalarni integrallash Integration of trigonometric expressions Интегрировани е тригонометрич еских выражений (sin ,cos )
integralni qaraylik. Ushbu integralni hisoblash uchun
umumiy usul
mavjud. Haqiqatdan ham, 2
t tg
almashtirishni bajarsak, 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 1 2 2 2 2 , , cos , sin 1 1 1 1 1 2 2
x tg tg dt t t x arctgt dx x x x x t t t tg tg
kelib chiqadi. Bu ifodani integralga qo‘ysak,
2
2 2 2 2 1 2 ( , ) ( ) 1 1 1 t t dt I R R t dt t t t
hosil bo‘ladi. Bu da
R o‘z
argumentlarining ratsional funksiyasi bo‘lga i uchu R 1 ham ratsional fu ksiya bo‘ladi. Demak, berilga integral ratsional funksiyalarni integrallashga keltiriladi.
Uchinchi tartibli determinant The
determinant of order 3 Определитель 3-го порядка 11 22 33 12 23 31
13 21 32 13 22 31
12 21 33 11 23 32
a a a a a a a a a a a a a a a a a a
ifoda uchinchi tartibli determinant deyiladi. Ustun matritsa Column matrix
Матрица столбец
(m x 1) oʻlchamli matritsaga esa ustun matritsa deyiladi. Vektor uzunligi (moduli) The length (module) of the vector Длина (модуль) вектора
Vektor komponentalari kvadratlari yig’i disi i g kvadrat ildiziga teng 2 2
1 2 ( , ) n x x x x x x
songa n o’lchovli x vektor
uzunligi (moduli) deyiladi. Vektorlar orasidagi burchak The angle between the vectors
Угол между векторами Ikkita
- o’lchovli X va
Y , vektorlar orasidagi burchak deb: ] ;
[ ( ) , cos
) 1 2 1 2 1 б y x y x Y X Y X a n i i n i i n i i i . shartlarni qanoatlantiruvchi
burchakka aytiladi, bunda X va
. Ta’rifdagi b) shart
burchak qiymatini yagonaligini ta’mi laydi. Vektorlar sistemasining bazisi The basis of the system of vectors Базис системы векторов o’lchovli m ta a 1 , a
2 , …, a
m
vektorlardan iborat vektorlar sistemasi berilga bo’lib, chiziqli bog’liq sistema i tashkil etsi . a (i) ,
(j) , …, a
(k) (1≤i esa berilgan a
1
, a , …, a
m
sistemaning qism osti sistemalaridan biri bo’lsi . Agar: birinchidan, a (i) , a
(j) , …,
a (k)
(1≤i chiziqli erkli; ikkinchidan, a
1
, a , …, a m sistemaning har bir vektori a (i)
, a (j)
, …, a (k)
(1≤i usulda yoyilsa, u holda a (i)
, a (j)
, …, a (k)
(1≤i vektorlar
sistemasiga a 1
, a
, …, a
m vektorlar sistemasining bazisi deyiladi. Vektorlar sistemasining rangi Rank system of vectors Ранг системы векторов Berilgan a 1 , a
2 , …, a
m vektorlar sistemasining ixtiyoriy bazisi tarkibidagi vektorlar soniga uning rangi deyiladi. Vektorlarning aralash ko’paytmasi The mixed product vectors
Смешанное произведение векторов Agar
x va
y vektorlarning vektor ko’paytmasi [ , ]
x y uchinchi z
vektorga skalyar ko’paytirilsa hosil bo’lga so [ , ], x y z ga
, , x y z
vektorlar i g aralash ko’paytmasi deyiladi. Vektorlarning skalyar ko‘paytmasi The scalar product of vectors
Скалярное произведение векторов Ikkita
n x x x X 2 1 ,
1 2 1 y y Y y
vektor i g skalyar ko’paytmasi deb, shu vektorlar mos koordinatalari ko’paytmalari i g yig’i disiga te g n n y x y x y x 2 2 1 1 songa aytiladi va Y X
Vektorlarning vektor ko’paytmasi The vector product
vectors Векторное произведение векторов x va
y vektorlar tekisligiga perpendikulyar
vektor quyidagi xossalarga:
1. z vektor uzunligi sin
(3) tenglik bilan aniqlanadi va son jihatidan
va
y vektorlarga qurilgan parallrlogrammning yuziga teng;
2.
, , x y z vektorlar ko’rsatilga tartibda koordinatalar sistemasini tashkil qiladi ( z vektor uchidan qaraganda
vektordan y vektorga o’tish soat strelkasiga qarama- qarshi); ega bo’lsa,
vektor x va
y
vektorlar i g vektor ko’paytmasi deyiladi va [ , ]
z x y
ko’ri ishda belgila adi. Vertikal asimptota Vertical asymptote Вертикальная асимптота Faraz qilaylik, a nuqtadagi bir tomonli limitlarning kamida biri cheksizga te g bo‘lsi . U holda
cheksiz uzoqlashadi, shu nuqtadan
masofa MN=|x-a| nolga intiladi. Demak, ta’rifga ko‘ra x=a to‘g‘ri chiziq
y=f(x) egri
chiziqning (funksiya grafigining) vertikal asimptotasi bo‘ladi.
Xos matritsa En matrix Собcтвенная матрица Agar matritsa determinanti olga te g boʻlsa, bu matritsa xos yoki maxsus matritsa deyiladi.
Xosmas matritsa Improper matrix
Несобcтвенная матрица
Kvadrat matritsa elementlaridan tuzilgan determinant noldan farqli boʻlsa, u holda bu day matritsa xosmas yoki maxsusmas matritsa deyiladi. Xususiy hosila Partial derivatives
производные Agar
i x x M f M f i ) ( ) ( lim 0 0 mavjud bo’lib bu limit chekli bo‘lsa, u holda bu limitga ) (M f y
funksiyaning 0
nuqtadagi
o‘zgaruvchi bo‘yicha xususiy hosilasi deyiladi. Yevklid fazosi Euclidean space
Евклидово пространство Agar
n o’lchovli haqiqiy chiziqli fazoda skаlyar ko’pаytmа a iqla ga bo’lsa, bu fazo n
o’lchovli Evklid fаzosi dеyilаdi va n E ko’ri ishda belgila adi. Yuqori tartibli hosla va differensiallar Derivatives and
differentials of higher orders Производные и дифференциал ы высших порядков ( )
y f x
funksiyaning yuqori tartibli differensiallari ham ketma – ket ravishda, mos hosilalari kabi aniqlanadi:
( 2 3 y d d y d uchinchi tartibli differensial; ............................................................ .....................
n n d y d d y n tartibli differensial. Yuqori tartibli xususiy hosila Partial
derivatives of higher orders Частные производные высших порядков ) (M f y
funksiyaning yuqori
tartibli differentsiali quyidagicha aniqlanadi: 2 2
1 ( ) n n i j i j i j f d f d df dx dx x x -2 tartibli differentsial, 3 3 2 1 1 1 ( )
n n i j k i j k i j k f d f d d f dx dx dx x x x
-3 tartibli differe tsial va hokazo…
Мatrisalar usuli Matrix method of system solutions Матричный способ
решения системы
1 X A B ifoda chiziqli tenglamalar sistemasining matrisalar usuli bilan yechish formulasi. Тekislik i g umumiy tenglamasi
- dimensional coordinate space
n R
Общее уравнение плоскости 0
ko‘ri ishidagi te glama tekislikning umumiy tenglamasi deyiladi. Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling