Batafsil bayon etilgan


(Jadval Z.Rahmonquluva kitobidan olindi.)


Download 1.65 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/189
Sana08.01.2022
Hajmi1.65 Mb.
#247844
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   189
Bog'liq
xronologiya va metorologiy (1)

(Jadval Z.Rahmonquluva kitobidan olindi.)  
Fasllarning 
tartib  
raqami 
Fasl  nomi 
Oyning  
tartib  
raqami 
Oy  nomi 
Oydagi  
kunlarning  
soni 
Grigoriy  
kalendari  
bo‘yicha qaysi  
oyga  to‘g‘ri  
keladi 

Bahor 
(vasant) 

Chaytra 
30 
Mart-aprel 
 
 

Vaisakxa 
31 
Aprel-may 

Yoz  
(Grishma) 

Jaishtxa 
31-32 
May-iyun 
 
 

Asadxa 
32 
Iyun-iyul 

Yomg‘irli fasl 

Sravana 
31-32 
Iyul-avgust 
 
(Varsha) 

Bxadra 
31-32 
Avgust-sentabr 

Kuz 

Azvina 
30-31 
Sentabr-oktabr 
 
(Sharat) 

Kartika 
30 
Oktabr-noyabr 

Qish 

Agraxayana 
29 
Noyabr-dekabr 
 
(Xemanta) 
10 
Pauza 
29-30 
Dekabr-yanvar 

Sovuq fasl 
11 
Magxa 
29-30 
Yanvar-fevral 
 
(Shishira) 
12 
Pxalguna 
30 
Fevral-mart 
Oyning  
tartib  
raqami 
Oy  nomi 
Oydagi  
kunlarning  soni 
Grigoriy  kalendari  bo‘yicha 
qaysi  kunga  to‘g‘ri  keladi 

Chaytra 
30 (31) 
22(21)-mart-20-aprel 

Vaisakxa 
31 
21-aprel-21-may 

Jaishtxa 
31 
21-may-21-iyun 

Asadxa 
31 
22-iyun-22iyul 

Sravana 
31 
23-iyul-22-avgust 

Bxadra 
31 
23-avgust-22-sentabr 

Azvina 
30 
23-sentabr-22-oktabr 

Kartika 
30 
23-oktabr-21-noyabr 

Agraxayana 
30 
22-noyabr-21-dekabr 
10 
Pauza 
30 
22-dekabr-20-yanvar 
11 
Magxa 
30 
21-yanvar-19-fevral 
12 
Pxalguna 
30 
20-fevral-20-mart 


 
35 
(Yilning  boshlanishi  bahor  fasli  oddiy  yilda  22-mart,  kabisa  yilida  21-mart  (bahorgi 
tengkunlik)dan boshlanadi). 
Hind  yagona  milliy  kalendarida  bir  sikl  to'rt  yildan  iborat  bo'lib,  uning  uch  yili  oddiy, 
to'rtinchi  yili  kabisa  yili  hisoblanadi.  Kabisa  yillari  Saka  erasi  yillari  hisoblanib,  u  78  ga 
ko'paytiriladi. Natija 4 soniga bo'linadi. (Kabisa yillari esa |S+78| = 0 yillar hisoblanadi. - Saka 
erasi yillarining tartib raqami). 
Hind    yagona  milliy    kalendarida    Saka  erasi    reduksiyasi    quyidagi  formula  orqali 
aniqlanadi:  D=S+77 + a, 
bunda: D - Dionisiy erasi yili tartib raqamiS - Saka erasi yili tartib raqami; 
- Birinchi chaytra va o'n pauza orasida 0 ga, o'n bir pauza va o'ttiz pxalguna orasida esa 
birga teng. 
Arab  kalendari.  Qadimgi  arab  kalendari  klassik  Oy  kalendari  hisoblanadi.  Arabiston 
yarimorolida  Oy  Kalendariga  asos  solingan  va  takomillashtirgan  paytdan  qadimgi  arab 
kalendarining  tarixi  boshlanadi.  Bu  milodimizgacha  bo'lgan  I  ming  yillikka  to'g'ri  keladi. 
Milodimizning  I  ming  yilligi  o'rtalarida  (V  asrlar  atrofida)  Oy  kalendaridan  Oy-quyosh 
kalendariga o'tish boshlanadi. Oy kalendarini Quyosh yili bilan moslashtirish uchun vaqt o'tishi 
bilan qo'shimcha o'n uchinchi oy  «nasi» va ba*zan yilning oxirida besh  yoki olti kundan iborat 
qo'shimcha kunlar qo'shilgan. Lekin  aniq embolistik oy tizimi kiritilmagan. Arab kalendarining 
keyingi  rivojlanishida  Oy-quyosh  sistemasini  rasmiylashtirish  islom  dini  paydo  bo'lishi  bilan 
to'xtab  qoldi.  Arablar  200  yilga  yaqin  vaqt  davomida  Oy-quyosh  kalendaridan  foydalandilar. 
Islom  dinida  Oy  Kalendari  asosini  buzish  taqiqlandi.  VII  asrning  o'rtalariga  kelib  arablar  yana 
o'zlarining  klassik  Oy  kalendariga  qaytdilar.  Qadimgi  arab  kalendari  deyarli  o'zgarishlarsiz 
bizgacha saqlangan. Qadimgi arab Oy yili o'n ikki oydan iborat bo'lgan. 
Bir  qancha  xalqlarda,  ayniqsa,  musulmon  Sharqidagi  mamlakatlarda  qadimgi  arab  oy 
sistemasi  hisoblashlari  milliy  va  diniy  ruh  olgan.  Bu  tizim  natijasida  tuzilgan  kalendarlar  bir 
qancha  Yaqin  va  O'rta  Sharq  mamlakatlarida  hozirgi  vaqtgacha  qo'llanilib  kelmoqda.  Oy 
kalendari uzoq vaqt O'rta Osiyo va Kavkazda, shuningdek, tatar va boshqirdlarda keng tarqalgan. 
Bugungi kungacha arab kalendarida oy nomlari ikki marta o'zgargan. Abu Rayhon Beruniy 
«Qonuni Mas'udiy» asarida qadimgi arab kalendaridagi oy nomlarini keltirib o'tadi. Bular: 

Download 1.65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   189




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling