Bob. Germaniya-avstriya-vengriya ittifoqi tomonidan urushning kirishi


Download 90.12 Kb.
bet3/16
Sana15.06.2023
Hajmi90.12 Kb.
#1482783
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
Avstriya Vengriya Birinchi jahon urushi yillarida

Urushning tugashi
Birinchi jahon urushi 1918 yil 11 noyabrda Germaniyaning taslim bo‘lish to‘g‘risidagi bitimga imzo chekishi bilan yakunlandi. Unga ko‘ra Germaniya:
• urushda mag‘lubiyatni tan olish;
• Elzas va Lotaringiyani, shuningdek, Fransiyaning Saarland ko‘mir havzasini qaytarishga va’da berish;
• barcha mustamlakalaridagi askarlarini olib ketish;
• o‘z hududining sakkizdan birini qo‘shnilariga topshirish;
• 1921 yil maygacha Germaniya Antanta davlatlariga (Rossiyadan tashqari) 20 milliard markani to‘lash;
• 30 yil ichida g‘olib bo‘lgan mamlakatlar ko‘rgan zararni qoplash;
• 100 ming kishidan ortiq armiya tuzmasligi kerak edi.
Shuningdek, Reynning chap qirg‘og‘ida 15 yil davomida Antanta qo‘shinlari saqlanadigan bo‘ldi.
Boshlangan urush Rossiya iqtisodi og‘ir ahvolda ekanini ko‘rsatib qo‘ydi. Armiya jangovor holatga tayyor emasdi, o‘q-dorilar yetishmasligi sezilib turardi. Urush davomida qishloq xo‘jaligi vayron bo‘ldi, ekin maydonlari qisqarib ketdi, qishloqda ishchi kuchi yetishmas edi. 
Talafotlar o‘rnini to‘ldirish va harbiy xarajatlar o‘sishini qoplash maqsadida qo‘shimcha mablag‘lar izlar ekan, Chor hukumati o‘zi uchun ancha odatiy va eng oson bo‘lgan yo‘ldan, ya’ni o‘z mustamlaka o‘lkalarini talash, urush olib borish uchun sarf-xarajatlarning katta qismini o‘z mustamlakalari, jumladan, Turkiston o‘lkasi gardaniga yuklash yo‘lidan bordi.
Urush davomida aholiga qo‘shimcha soliqlar va majburiyatlar yuklandi. Turkistonda bu majburiyatlar butun mustamlaka xo‘jaligining chuqur tanazzuliga olib keldi. Pulning qadrsizlanishi, to‘lab bo‘lmas soliqlar va sudxo‘rlarning zo‘ravonlarcha shartlari xalq azob-uqubatlarini haddan oshirib yuborgan edi.
1915 yil oxiri va 1916 yilda boshlangan qimmatchilikdan norozilik aholining barcha qatlamlarini qamrab oldi va xalq g‘alayonlari kelib chiqa boshladi.
1916 yil 25 iyunda e’lon qilingan podshoh farmonida Turkistonda 19 dan 43 yoshgacha bo‘lgan mahalliy millatga mansub erkaklarni harakatdagi armiya mintaqalarida mudofaa inshootlari qurish bo‘yicha, shuningdek, davlat mudofaasi uchun zarur bo‘lgan ishlarga jalb etildi. Xalqqa qilingan bu qadar zulm ortidan Rossiya Imperiyasida bolsheviklar davlat to‘ntarishi o‘tkazdi. Podshoh hokimiyati ag‘darilib, sotsialistlar davlat tepasiga keldi.
Birinchisi qanday bo'ldi Jahon urushi(1914 - 1918): sabablari, bosqichlari, natijalari qisqacha. Urush yillari, uning boshlanishi va oxiri, voqealarning butun yilnomasi va kim g'alaba qozongan va g'alaba qozongan. Yo'qotishlar karta indeksini ko'rib chiqing, qancha halok bo'lgan va har bir mamlakat qanday yo'qotishlarga duchor bo'lgan. Hisoblash jadvali tafsilotlarni tushunishga va katta rasmni ko'rishga yordam beradi. Qaysi biri eng ko'p bo'lganini ham bilib olasiz mashhur qahramonlar Rossiyada va ularning ekspluatatsiyasi.
Birinchi jahon urushi 1914 yil 1 avgustda boshlanib, 1918 yil 11 noyabrda tugadi. Bu davrda 38 ta davlat harbiy harakatlarda qatnashgan, ya’ni dunyo aholisining 62 foizi bir vaqtning o‘zida jang qilgan.
Birinchi jahon urushi tarixchilar bahsli va juda ziddiyatli deb ataydigan urushlardan biridir. Urushning sabablaridan biri Rossiyada muxoliflar erisha olgan avtokratiyaning ag'darilishi edi. Bolqon mamlakatlari voqealar rivojida eng muhim rol o'ynadi, ammo Angliya ularning qarorlari va harakatlariga bevosita ta'sir ko'rsatdi. Demak, bu davlatlarni mustaqil deb atash mumkin emas edi. Germaniya ham ma'lum ta'sirga ega edi (xususan, Bolgariya), lekin u mintaqadagi obro'sini tezda yo'qotdi.
Birinchi jahon urushida ikki guruh davlatlar ishtirok etdi. Bir tomondan Antanta, ikkinchi tomondan Uchlik ittifoqi bor edi. Har bir guruhning o'z rahbarlari va ittifoqchilari bor edi.
Antanta tarkibiga: Rossiya imperiyasi, Buyuk Britaniya va Fransiya kirgan. Bu davlatlar tomonida AQSh, Italiya, shuningdek, Ruminiya, Yangi Zelandiya, Kanada va Avstraliya edi.


Download 90.12 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling