Bàrchà mîddàlàr ko‘p sînli bo‘linmàs zàrràlàrdàn àtîm

Ràdiîàktiv elåmåntlàr îilàsi. Òàrtib ràqàmi 83 dàn kàttà bo‘l-

gàn  elåmåntlàr  izîtîplàrining  bàrchàsi  ràdiîàktivdir.  Òàbiiy

ràdiîàktiv ålåmåntlàr, îdàtdà, to‘rt qàtîrdà jîylàshtirilàdi. Dàst-

làbki elåmåntdàn bîshqà bàrchàsi îldingisining ràdiîàktiv yemi-

rilishi nàtijàsidà hîsil bo‘làdi.

92

238

U  uràn îilàsi qo‘rg‘îshinning stàbil izîtîpi 

82

206

Pb  bilàn

tugàydi. Òîriy 

90

232

Th  ning îilàsi esà qo‘rg‘îshinning bîshqà stàbil

izîtîpi 

82

208

Pb   bilàn,  àktiniy 

89

235

Ac   ning  îilàsi  qo‘rg‘îshinning

stàbil izîtîpi 

82

207

Pb  bilàn, nåptuniy 

93

237

Np  ning îilàsi esà vismut-

ning stàbil izîtîpi 

83

209

Bi  bilàn tugàydi.

---

132

Sinîv sàvîllàri

1. Ràdiîàktivlikni kim kàshf qilgàn? 2. Ràdiîàktivlik qàndày qilib kàshf

qilingàn? 3. Ràdiîàktiv so‘zi qàndày mà’nîni ànglàtàdi? 4. Qàndày nurlàr

ràdiîàktiv nurlàr dåyilàdi? 5. Ràdiîàktivlik dåb nimàgà àytilàdi? 6. Ràdiî-

àktiv nurlàr qàndày nurlàrdàn tàshkil tîpgàn? 7. 62- ràsmdàgi mànzàràni

tushuntirib båring. 8. Uràndàn bîshqà hàm ràdiîàktiv elåmåntlàr màvjudmi?

9. Òàbiàtdà ràdiîàktiv elåmåntlàr qàyårlàrdà uchràydi? 10. Hàvîdà, suvdà,

tuprîqdà ràdiîàktiv elåmåntlàr màvjudmi? 11. Jînli îrgànizmlàr hujày-

ràsidà-chi? 12. Îziq-îvqàtlàr tàrkibidà-chi? 13. Qàndày izîtîplàr tàbiàtdà

eng ko‘p tàrqàlgàn? 14. Ràdiîàktivlik izîtîplàrning qàndày holatdà bo‘li-

shigà bîg‘liqmi? 15. Ulàrning àgrågàt holatigà-chi? 16. Ulàrning qàndày

bîsim îstidà yoki temperaturada ekànligigà-chi? 17. Elåktr yoki màgnit

màydîndà bo‘lishigà-chi? 18. Ràdiîàktivlik yadrî ichidàgi jàràyonlàrning

nàtijàsimi? 19. Òàbiiy ràdiîàktivlik dåb nimàgà àytilàdi? 20. Ràdiîàktivlik

yadrîdà  ro‘y  båràdigàn  jàràyonlàr  hàqidà  mà’lumît  bårà  îlàdimi?

21. Ràdiîàktiv yemirilish dåb nimàgà àytilàdi? 22. Yemirilgàn yadrî qàndày

yadrî dåyilàdi? 23. Hîsil bo‘lgàni-chi? 24. Yadrîning yemirilishi qàndày

qînunlàrgà  bo‘ysunàdi?  25.  Yadrîning  yemirilishi  qànchà  vàqtgàchà

cho‘zilishi mumkin? 26. Ràdiîàktiv yemirilish dîimiysi qanday kattalik?

27. Ràdiîàktiv yemirilish qînunini ta’riflang. 28. Yarim yemirilish dàvri

qàndày àniqlànàdi? 29. Yarim yemirilish dàvri turli izîtîplàr uchun nimàgà

tång? 30. Nuklid dåb nimàgà àytilàdi? 31. Nuklidning àktivligi dåb-chi?

32. Àktivlikning SI dàgi và siståmàdàn tàshqàri birliklàri. 33. Ràdiîàktiv

elåmåntlàr îilàsi.