Chastota modulyasiyasi (ChM)

Chastota modulyasiyasini amalga oshirish usullari

Chastotali modulyatsiyani amalga oshirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri va bilvosita usullari mavjud.
1. To‘g‘ridan-to‘g‘ri usullar bilan generatorning tebranish konturidagi g‘altakning induktivligi yoki kondensatorinig sig‘imini o‘zgartirish orqali generatorning chastotasi o‘zgartiriladi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri usullar, soddaligiga qaramay, generator chastotasining etarlicha barqarorligini ta'minlay olmaydi.
2. Bilvosita usullar yordamida ishlab chiqarilgan modulyatorlar generator chastotasining sezilarli darajada barqarorligini ta'minlaydi. Buning sababi shundaki, modulyatsiya chastotasi to‘g‘ridan-to‘g‘ri generator zanjiriga ulangan zanjirlarda emas, balki sxemaning oraliq bo‘g‘inlaridan birida amalga oshiriladi. Biroq, bunday modulyatorlar ancha murakkab bo‘lib chiqadi.
ChM SIGNALLARNI HOSIL QILISh

Yuqori chastotali garmonik tebranishlarni ishlab chiqaruvchi avtogenerator berilgan bo‘lsin. Avtogeneratorning strukturaviy sxemasi qo‘yidagi ko‘rinishiga ega:

LC avtogeneratorning tebranish konturidagi induktivlik yoki sig‘imning parametrlari vaqtga bog‘liq bo‘lmasa:

L_K = const. C_K = const.

Agar tebranish konturidagi induktivlik yoki sig‘imning parametrlari vaqtga bog‘lik bo‘lsa, u xolda tebanish konturining rezonans chastotasi xam vaqt davomida o‘zgarganligi uchun avtogenerator ishlab chiqaruvchi tebranishlarning chastotasi xam vaqt davomida o‘zgarib turadi.
VARIKAPLI ChASTOTA MODULYАTORI

Avtogenerator tebranishlarining chastotasiga bevosita ta'sir o‘tkazish bar'er sig‘imi yopuvchi kuchlanishga bog‘liq bo‘lgan yarimo‘tkazgichli diodlar - varikaplar yordamida amalga oshirilishi mumkin.

Varikap - yarim o‘tkazgichli diod bo‘lib, uning p – n o‘tishini bar'er sig‘imining qiymati varikapga berilgan teskari kuchlanishning qiymatiga bog‘liq bo‘ladi.
Varikapning volt-farada xarakteristikasi


Chastota modulyatorini statik modulyasion xarakteristikasi deb modulyator chiqishidagi tashuvchi tebranish chastotasini siljish kuchlanishiga bog‘liqligi aytiladi.

ω=f(E_g)
Chastotani ko‘paytiruvchi ChM modulyator (bilvosita usul)

ChM uzatgichlar sxemalarida modulyasiya qiluvchi signal spektrini o‘zgartiradigan oldindan buzilish zanjiri, shunday zanjir chiqishidagi kuchlanish kirish signalining chastotasiga teskari proportsional bo‘ladi.

Agar bunday zanjirning kirishiga kuchlanish berilsa, u xolda uning shakllanadi.
^φ=900
S(t)=cost chiqishida


modulyasiyalovchi S'(t)=sint signal

Modulyatsiya qilingan tebranishning fazali burchagi S (t) kuchlanishiga mutanosib va quyidagiga teng:

Shak-shubhasiz bu

Shunday qilib, oniy chastotaning o‘zgarishi modulyasiyalovchi kuchlanish bilan mos keladi.
Chastotasi modulyatsiyalangan signallarni detektorlash

ChM signallar to‘g‘ridan-to‘g‘ri detektorlab bo‘lmaydi. ChM

signallarni detektorlashdan oldin ular boshqa modulyasiya turiga

aylantirilib, so‘ngra unga mos keluvchi detektor yordamida

detektorlanadi. Odatda:

a) ChM signal AM signalga aylantiriladi va amplituda detektori

(AD) yordamida detektorlanadi;

b) ChM signal FM signalga aylantiriladi va faza detektori (FD)

yordamida detektorlanadi;

v) ChM signallar impulsli modulyasiya qilingan signallarga

aylantirilib impulsli detektor yordamida detektorlaniladi.
ChM signalini AM signallariga aylantiruvchi

detektorda chastota
ChM signalining o‘zgarishini

amplituda aylantiradigan
o‘zgarishiga chastota

o‘zgartirgichi va diodli amplituda detektoridan iborat. Ushbu detektorlar

parazitar modulyatsiyasiga
amplituda sezgirdir.

ChM signallarining parazitar amplituda modulyatsiyasini yo‘q qilish uchun amplituda cheklagichi ishlatiladi, ular chastota detektoridan oldin qo‘yiladi.

ChM signalni AM signalga aylantirib, amplituda detektori yordamida detektorlovchi chastota detektorining strukturaviy sxemasi


Sozlanmagan kontur yordamida ChM signalni AM signalga aylantirilish jarayonini ko‘rib chiqaylik. Ma'lumki garmonik ChM signalning chastotasi qo‘yidagi konun bo‘yicha o‘zgaradi:


IKITA SOZLANMAGAN KONTURLI CHASTOTA DETEKTORINING

STRUKTURAVIY SXEMASI
IKITA SOZLANMAGAN KONTURLI CHASTOTA DETEKTORINING

ELEKTR PRINSIPIAL SXEMASI





Chastota detektorini detektorlash xarakteristikasi deb detektorning chiqishidagi tokning uning kirishidagi modulyasiyalanmagan tashuvchining chastotasiga bog‘liqligiga aytiladi.