Materiallar
§ Г Т Т П Т Т Т Т Т Т Т т ^
Download 78.98 Kb. Pdf ko'rish
|
|
§ Г Т Т П Т Т Т Т Т Т Т т ^
Q epyurasi F ...........1 ................... 7 . 3 - m is o l. С k e s im ig a t o ' p - la n g a n m o m e n t q o ‘ y ilg a n b a lk a n in g M v a Q e p y u ra la ri q u r ils in (7 .1 0 -ra s m ). B a lk a m o m e n t ta ’ s irid a rasm da k o 'r s a tilg a n d e k e g ila d i. T a y a n c h - la rd a v e rtik a l re a k s iy a la r Ra va R b с h o s il boM adi. B u re a k s iy a la r q u y i d a g i m u v o z a n a t te n g la m a la r id a n r to p ila d i: A j £ J - - Ы M epyurasi _.-гтттттТПТТоТТТ Mb I Q epyurasi 77$ ^777 x ,B Ma r a - R b + M = 0; R b - R a = 0, 7.10-rasm. bunda B ir in c h i uchastka A C u c h u n m o m e n tla r te n g la m a si: M Mx = - R a ■ x , = — — jc, 0 < x , < a x, = 0; *, = o ; M A = 0 Mc = - — a I Ik k in c h i uchastka B C u c h u n m o m e n tla r te n g la m a si: Mx - Rb - X, = — Xy 2 I 2 0 < x 2 < b x , = 0 ; * 2 = b \ M B = 0 M c = — b I T o p ilg a n q iy m a tla m i m asshtab b o ‘ y ic h a o ‘ q q a q o ‘ ya m iz. B irin c h i uchast k a m o m e n ti m a n fiy b o M g a n i u c h u n o ‘ q d a n y u q o rig a , ik k in c h i uchastka m o m e n ti m usbat b o ‘ lg a n i uchun o ‘ qdan pastga oMchab q o 'y ila d i (7.10-rasm ). C h iz ilg a n epyuradan k o ‘ rin a d ik i, m o m e n t q o 'y ilg a n kesim da q iy m a ti shu m o m e n tg a te n g boMgan sakrash v u ju d g a k e la d i. K o 'n d a la n g k u c h b a lk a u z u n lig i b o 'y la b o 'z g a rm a s q iy m a tg a ega Q a = - R a - - R b = —— / B u n d a ta s h q i m o m e n t Q e p y u ra s in in g tu z ilis h ig a ta ’ s ir e tm a yd i. На ТПП л и 77i 'т В М epyurasi Т Ш Т П Т т т т ^ г ^ Q e p jju ra s i'M max 1' ^ Ш 7. I I -rasm. 7 .4 -m is o l. Intensivligi q bo'l gan tekis yoyiq kuch qo 'yilgan od diy balka uchun eguvchi moment va ко 'ndalang kuch epyuralari qurilsin (7.11-rasm). H is o b n i ta ya n ch re a k s iy a la rin i a n iq la sh d a n b o s h la y m iz . B u ye rd a ham H a= 0 . R a b ila n R b k u c h s im - m e trik q o ‘ y ilg a n lig i tu fa y li o ‘ zaro teng boM adi: B a lk a b irg in a uchastkadan ib o ra t. U n i ix tiy o r iy x m a sofada k e s a m iz v a h is o b la s h u c h u n chap q is m in i o lib q o la m iz . M e p y u ra s in i q u ris h u c h u n kesim dan chap to m o n d a y o tg a n k u c h la rd a n m o m e n tla r te n g la m a s in i tu z a m iz . Y o y iq ku ch d a n m o m e n t o lis h d a u n in g te n g ta ’ s ir e tu v c h is i q x n i yigM q k u c h s ifa tid a ta lq in e ta m iz ; u h o ld a u n in g y e l- x kasi — boM adi: M x = + R a - x - q x - = ^ x - ? ? - = ^ { l - 2 ) 4 2 2 2 2 v 1 Is h o ra q o ‘ y is h d a y o y iq k u c h pastga y o ‘ n algan deb q a ra la d i. Hosil bo'lgan kvadrat tenglamaning grafigi parabolik egri chiziqdan iborat bo'ladi. Buni chizish uchun kamida 3-4 nuqtaning koordinatalarini aniqlashimiz kerak. x = 0 b o llsa , M = 0: x = — bo 1 Isa, M = 2 - 4 I — 4 VI. 3 2 ’ / qif, / W 2. 1 2 J 8 x = — bo ‘lsa, M = — 2 x = — bo* Isa, M = 0; 4 T o p ilg a n q iy m a tla m i o ‘ qqa jo y la s h tirib , M epyu ra sin i q u ra m iz (7 .1 1 -rasm ). B a lk a la rn i m u s ta h k a m lik k a h iso b la sh d a b iz n i m o m e n tn in g m a k s im a l q iy m a ti q iz iq tir a d i. M max n i a n iq la sh u c h u n m o m e n tla r te n g la m a s id a n x b o ‘ y ic h a h o s ila o lib , u n i n o lg a te n g la y m iz : d M ^ q l 2qx0 _ dx 2 2 I bu ye rd a * 0 = " ; shu kesim da M m a ksim a l q iy m a tg a ega b o ‘ la d i: Q e p y u ra s in i q u ris h u ch u n x k e sim id a n chap to m o n d a y o tg a n k u c h la r p ro e k s iy a la rin i y ig ‘ in d is in i o la m iz : ql Q x - R a - q x = — - q x H o s il boMgan te n g la m a t o ‘ g ‘ ri c h iz iq n i ifo d a la y d i. U n in g g ra fig in i c h i- zish u ch u n ik k ita n u q ta n in g k o o rd in a tin i to p is h k ifo y a : x = 0 bo‘lsa, Q = — ; 2 x = I bo‘lsa, Q = —— 2 ql Q e p yu ra si 7 .1 1 -rasm da b e rilg a n ; Q m a x = — . A g a r M v a Q e p y u ra la ri taqqoslansa, M m a x boMgan ke sim d a Q = 0 ekan lig in i k o 'ra m iz . B u n d a y h o i, y u q o rid a k o ‘ rib o ‘ tiIg a n , M ( x ) va Q (x ) o ra si d a g i d iffe re n s ia l b o g M iq lik n in g n a tija s id ir. D e m a k , agar b a lk a g a y o y iq k u c h q o ‘ y ilg a n boMsa, e g u v c h i m o m e n t p a ra b o la q o n u n i, k o 'n d a la n g k u c h esa, t o ‘ g ‘ ri c h iz iq q o n u n i b o ‘ y ic h a o 'z g a ra r ekan. 7 .5 -m is o l. Balkaga uchburchak qonuni bo ‘yicha yoyilgan kuch qo 'yilgan. Shu kuch t a ’sirida balkada hosil bo'ladigan M va Q epyuralari qurilsin. Yoyiq kuchning eng katta intensivligi q. Yukning jam i og'irligi, y a ’ni teng ta ’sir ql etuvchi kuchning qiymati uchburchakningyuziga teng, (7.12-rasm). ■ ТГГТтттД ‘ М epyurasi 7.12-rasm. T a y a n c h r e a k s iy a la r in i a n iq la y m iz . B a rc h a y u k la r b a lk a o ‘ q ig a t i k boM gani uchun H a= 0 . Ra v a Rv la m i q u y id a g i m u vo z a n a t te n g la m a la rid a n to p a m iz : B undan k o ‘ rin a d ik i, y u k n in g u ch d a n ik k i q is m i A ta ya n ch ig a , uchdan b ir q is m i esa В ta y a n c h ig a b e rila r ekan. E p y u ra la m i q u ris h u c h u n b a lk a n i ix tiy o r iy x m a sofada kesam iz. H is o b lash uchun o ‘ ng to m o n in i o lib q o la m iz , c h u n k i bu to m o n g a b irg in a reak s iya k u c h i va u c h b u rc h a k s h a k lli y o y iq k u c h ta ’ s ir e ta d i. C hap to m o n d a g i tra p e tsiya s h a k lli y o y iq k u c h h is o b n i m u ra k k a b la s h tira d i. U c h b u rc h a k s h a k lli y o y iq k u c h n in g in te n s iv lig i q x n i u c h b u rc h a k n in g o 'x s h a s h lig id a n to p a m iz : K e s im d a n o ‘ ng to m o n d a jo y la s h g a n s h trix la n g a n u c h b u rc h a k s h a k lli y u k n in g teng ta ’ s ir e tu v c h is i P x —~ x q x boMadi. s L. 3 ’ B u te n g ta ’ s ir e tu v c h i u n in g o g ‘ i r lik m arkazidan o ‘ ta d i, d e m a k ke sim g a nisbatan u n in g m o m e n ti . P _ l x = . ^ . l x ^ s L boM adi. T 3 " 2 3 ” 6 / B u n i h is o b g a o lib , m o m e n tla r te n g la m a s in i q u y id a g ic h a y o z is h im iz m u m k in : о - 4 6 / 6 61 6 I2 B u te n g la m a d a n fo y d a la n ib , b a lk a n in g is ta lg a n k e s im id a g i e g u v c h i m o m e n tn i to p a m iz . T englam aga k o ‘ ra M epyurasi u c h in c h i d a ra ja li egri c h iz iq d a n (k u b p a ra b o la d a n ) ib o ra t. B u n i c h iz is h u ch u n b ir necha n u q ta n in g o rd in a ta la rin i a n iq la y m iz : x = 0 bo‘Isa, M = 0 ; X = ■ / bo'lsa. M = Ч1 12 1----- 4 i 6 Л' = I bo‘Isa, M - 0 ; M e p y u ra s in in g s h a k li 7.12-rasm da b erilgan. Q e p y u ra s in i q u rish d a ham o ‘ sha kesim dan fo y d a la n a m iz : Qx = - R b + Px = - ^ + ^ = - C ^ 6 2 / 6 1 - 3 x bu yerda Px = —q x = , .v 2 i , 2 / T e n g la m r ^ i k o ‘ ra Q e p yu ra sin in g sh a kli k v a d ra t paraboladan ib o ra t. B u n i q u ris h u c h u n b ir necha o rd in a ta n i a n iq la s h ta la b e tila d i: я*. x — 0 x = l bollsa, bo4sa, Q = - 0 i x = — bo4sa, 2 Q = - q l * 6 1- s i - 2 4 ’ Q e p y u ra s in in g s h a k li 7.12-rasm da berilgan. M maxn i to p ish u c h u n Q n in g 161 Q - ~ ~ r ( l ~ “ 7 T-) = 0 ; bundan 6 / ' x0 = -!= » = 0 ,5 8 /. V 3 M a ’ lu m k i Q = 0 boMgan kesim da eg u vch i m o m e n t eng katta q iym a tg a ega boM adi; shunga k o ‘ ra M max ni aniqlash u ch u n m o m e n tla r te nglam asida- gi x n in g o ‘ rn ig a x 0 n i q o ‘ya m iz: M m “ б / ! я i 2 ^ r - - ~ 3 9 ^ 3 15,58 q l 2 M max n in g q iy m a ti b a lka n in g o ‘ rtasidagi m o m e n t q iy m a ti —— dan ju d a 16 kam fa rq q ila d i. Shunga k o ‘ ra u c h b u rch a k y u k li b a lk a la rn i h iso b la sh d a M max s ifa tid a b a lk a n in g o ‘ rta sid a g i m om entdan fo yd a la n sa boM averadi, x a to lik 2 ,6 % dan o sh m a yd i. 7 .6 -m is o I. Tekis yoyiq kuch qo ‘yilgan konsol balka uchun eguvchi moment va ko'ndalang kuch epyuralari qurilsin (7.13-rasm). B a lk a e rk in uch id an x masofada kesim a jra ta m iz va shu ke s im uchun e g u vch i m o m e n t va k o ‘ ndalang ku ch te n g la m a la rin i tu z a m iz : n x x qx2 Mx = - P — = - q x • — = --------- 2 2 2 Qx = +P4 = +qx B u yerda Рх-y o y iq kuchning teng ta’ sir etuvchisi boMib, to ‘ rtb u rch a kn in g ogM rlik m a rka zid a n o ‘ ta d i, q iy m a ti esa bu to ‘ rtburchakning yuziga teng boMadi. E p y u ra la rn i q u ris h uchun x ga q iy - m a tla r b e ra m iz: x = 0 bo'lsa, M = 0; Q = 0: x = — bo'lsa, M = - ^ —; Q = + — 2 8 2 x = l bo'lsa, M = - ^ ~ ’, Q = +ql- M va Q e p y u ra la ri n in g s h a k li 7.13- rasm da b e rilg a n . B a lk a n i tekis, s o f e g ilis h in i k o ‘ rib o 'ta m iz . 7.14-rasm , a da k o ‘ rsatilgan b a lk a n in g A B uchastkasida e g u vch i m o m e n t o ‘ zgarm as q iym a tg a ega boM ib, k o ‘ ndalang kuch nolga teng. B a lk a n in g shu uchastkadagi e g ilis h i so f egi lish deb ataladi. B a lk a n in g A C va B D u ch a stka la rid a e g u vch i m o m e n tla r o ‘ zg a ru vch i m iq d o r b o ‘ lib , k o 'n d a la n g k u c h n o lg a teng emas. B u uchastka- lardagi e g ilis h ko'ndalang egilish d e y ila d i. M a z k u r paragrafda istalgan k e s im n in g istalgan nuqtasida ho sil boMadigan k u c h la n is h la m i aniqlash fo rm u la s in i k e ltir ib c h iq a ra m iz. S o f e g ilis h v a z iy a tid a boMgan b a lk a n in g k u c h la n is h h o la tin i aniqlash uchun q u y id a g i fa ra z la rn i qab u l q ila m iz : - te kis k o 'n d a la n g ke sim , d e fo rm a ts iy a d a n k e y in ham te k is lig ic h a va egilgan o ‘ qqa tik lig ic h a q o la d i ( B e rn u lli g ip o te z a s i); - b a lk a n in g m a te ria lin i b ir j in s li va iz o tro p deb h is o b la y m iz ; b a lk a n in g b o ‘ y la m a to la la ri b ir b irig a bosim o ‘ tk a z m a y d i, b in o b a r in , u la r fa q a t c h o ‘ z ila d i y o k i s iq ila d i; - n o rm a l k u c h la n is h la r d e fo rm a ts iy a g a p ro p o rs io n a l (G u k q o n u n i). S o f e g ilish uchun qab u l q ilin g a n fa ra z la r o d d iy e g ilis h uchun ta q rib a n to ‘ g ‘ ri ke la d i. N a z a riy jih a td a n v u ju d g a k e la d ig a n x a to lik m iq d o r ju d a ka m boM g a n lig i uchun a m a liy ish la rd a h is o b g a olm asa ham boMadi. B a lk a egilganda u n in g b a ’ z i to la la ri u z a y a d i, b a ’ z i t o la la r i esa q is q a ra d i. A m m o shunday qatlam b o M a d iki, bu qat- la m d a g i to la la r u za y m a y d i ha m , q is q a r- m a yd i ham ; o ‘ z in in g d a stla b ki u z u n lig in i saqlab q o la d i. B unday q atlam neytral qat lam d e b a ta la d i. N e y tr a l q a tla m b ila n k o 'n d a la n g ' “ s im n in g k e s is h u v c h iz ig ‘ i n e y tra l c h iz iq d e y ila d i. H is o b is h la rid a ke sim o ‘ q la rid a n b ir i, m asalan Z o ‘ q i, n e ytra l c h iz iq ustiga jo y la s h tirila d i v a ney tral o'q deb ataladi (7.14-rasm , b). A tayanchidan ix tiy o r iy x m a so fa m - m k e s im in i o la m iz (7.14-rasm , a). A jr a t il- gan ke sim d a x , y, z o ‘ q la rin i o ‘ tk a za m iz. H o z irc h a Z o ‘ q in in g ke sim d a g i h o la ti (b a - la n d lig i) n o m a ’ lum , am m o u n in g у o ‘ q ig a a) Fa ^ г Г П Т Fa F D В § b) y f oda p e rp e n d ik u la r e k a n lig i a n iq . Y o ‘ q i esa kuch te k is lig id a y o tu v c h i o ‘ q d ir. X o ‘ q i a jra tilg a n kesim ga t ik y o ‘ nalgan. K e sim d a k o o rd in a ta la ri у va z boMgan e le m e n ta r y u z a c h a d A a jra ta m iz . U m u m iy h o ld a elem entda ham n o rm a l a , ham u rin m a x k u c h la n is h la r h o s il boM adi. A m m o s o f e g ilis h d a u rin m a k u c h la n is h la r b ila n bogM iq boMgan barcha z o ‘ riq is h la r n o l b o M g a n lig i sab a b li e le m e n ta r yu za ch a d A ga fa q a t d N = c rd A z o ‘ riq is h ta ’ s ir e ta d i. B iz n - in g h o i u ch u n s ta tik a n in g 6 ta tenglam asidan fa q a t uchtasi y a ro q lid ir: N = JcrdA; M v = jcrZdA; M z - jcrydA ( 7 . ] ) A A A S o f e g ilis h d a b a lk a fa q a t e g u vch i m o m e n t M ta ’ s irid a boM gani u ch u n N = 0; M y = 0; M z = M boMadi. (7 .2 ). (7 .2 ) n i (7 .1 ) ga q o ‘ ysak, jcrdA = 0; jcrZdA = 0; | crydA = M (j-±) A A A k e lib c h iq a d i. B a lk a n in g s o f e g ilis h g a is h la y d ig a n q is m id a n b ir boM akcha a jra ta m iz ( 7 . 15-rasm , a). B oM akchadagi m -m va n - n k e s im la r o ra s i dagi m asofa d x ga teng. B oM akcha e g u v c h i m o m e n t M ta ’ s irid a e g ila d i ( 7 .15-rasm , b). B u n d a m - m va n - n k e s im la ri te k is lig ic h a q o la d i va o ‘ zaro dcp b u rch a k ta s h k il q ila d i. N e y tra l qat- la m d a yo tg a n a0 b0 to la d e fo rm a ts iy a n a tija s id a ra d iu s i r boMgan y o y h o s il q ila d i. N e y tra l qat- lam dan u m asofada yo tg a n a, b to la s o f e g ilis h n a tija sid a radiusi p + y a, b, y o y in i ch iz a d i. B u to la n in g n is b iy uzayishi a) j Oo bo b - x m dx n e = afy - ab ab ga teng. 7.15-rasm. axbx= { p = y)d(p va ab = dx e k a n lig in i hisobga olsak, n is b iy uzayish q u y id a g ic h a if o d a la na d i: (P + y )d q > -d x e = dx (a) A g a r n e y tra l q a tla m n in g u z u n lig i d e fo rm a tsiya n a tija sid a o 'z g a rm a s lig in i e ’tib o rg a olsak, d x = pdcp boMadi. B u n i (7 .4 .) ga q o ‘y ib d y ga q isq a rtirsa k, у £ = — k e lib c h iq a d i, (b ). B u n d a n k o ‘ rin a d ik i, b o 'y la m a n is b iy d e fo rm a ts i y a n e y tra l o ‘ q d a n to la g a ch a boMgan m asofaga p ro p o rs io n a l ekan. Y u q o rid a qa yd e tilg a n id e k , k o 'n d a la n g ke sim d a u rin m a k u c h la n is h la r n in g m a v ju d e m a s lig in i hisobga olsak, ab to la s i c h iz iq li k u c h la n is h h o la ti da e k a n lig in i a n g la y m iz , y a ’ ni ushbu to la o d d iy c h o ‘ z ilis h y o k i s iq ilis h h o - <7 la tid a boM adi. D em ak, bunday to la la r u ch u n G u k q o n u n i £ ~ ~ o ‘ z k u - b ch ig a ega, e n in g o ‘ m ig a (b ) ni q o ‘ ysak, E o = — y (7 .4 ) P k e lib c h iq a d i. B u n i (7 .3 ) ga q o ‘ y ib q u y id a g i fo rm u la g a ega boM am iz: — ( 'y-dA = M P a In te g ra l o s tid a g i ifo d a Z o ‘ qiga nisbatan k e s im n in g in e rs iy a m o m e n ti e k a n lig in i eslasak, o x irg i fo rm u la q u y id a g i k o ‘ rin is h n i o la d i. 1 M Т ы ™ (7 .5 ) n i (7 .4 ) ga q o ‘ y ib , izlanayotgan fo rm u la g a , y a ’ n i s o f e g ilis h h o la ti boMgan b a lk a n in g k o 'n d a la n g k e sim id a y o tg a n istalgan n u q ta n in g n o r m al k u c h la n is h in i a n iq la sh fo rm u la sig a ega boM am iz: M у = (7-6) E n d i Z o ‘ q in in g h o la tin i o y d in la s h tira m iz . B u n in g u ch u n (7 .6 ) fo rm u la - da a n iq la n g a n k u c h la n is h cr n in g q iy m a tin i (7 .3 ) da k e ltirilg a n ik k ita teng lam a q o ‘ y a m iz : — [ vdA = 0; — f y z dA = 0 Jz л Jz A B u ye rd a boM gani uchun JydA = 0 va jyzd A = 0 boMadi. J Z A A In te g ra lla rn in g b ir in c h is i k e s im n in g s ta tik m o m e n tin i, ik k in c h is i esa m a rkazdan q o c h irm a in e rs iy a m o m e n tin i ifo d a la y d i. B ir in c h i in te g ra l Z o ‘ qi k e s im n in g o g M rlik m a rka zid a n o ‘ tis h in i, y a ’ n i n e y tra l o ‘ q e k a n lig in i angla- ta d i. Ik k in c h i in t e g r a t in g nolg a teng boM ishi у v a z o ‘ q la ri k e s im n in g bosh m a rk a z iy o ‘ q la ri e k a n lig id a n d alolat beradi. O lin g a n n a tija la rn i ta h lil q ila m iz. (7 .5 ) fo rm u la yo rd a m c h i ta riq a s id a c h iq a rilg a n b o ‘ lsada, a s lid a m usta- q il a h a m iy a tg a egadir. B u fo rm u la d a g i 1/r ba lka e g ilg a n o 'q in in g e g rilig i deb a ta la d i. D em ak, b a lk a n in g e g rilig i e g u v c h i m o m e n tg a to ‘ g ‘ ri, E I2 ga teskari p ro p o rs io n a l ekan. B u ye rd a EJ2 b a lk a k e s im in in g e g ilis h d a g i b ik r li gi deb a ta la d i va N m : b ila n oM chanadi. F o rm u la n in g o ‘ z in i esa e g ilish d a g i G u k q o n u n i deb atasa ham boM adi, c h u n k i fo rm u la d e fo rm a ts iy a (1 /r) b ila n kesim ga ta ’ s ir etayotgan m om ent o ra sid a g i b o g ‘ la n is h n i ifo d a etadi. ( 7 .6 ) fo r m u la g a k o ‘ ra n o rm a l k u c h la n is h la r k e s im n in g s h a k li va o ‘ lc h a m la rid a n q a t’ iy nazar, n e ytra l c h iz iq d a n o l boM adi. N e y tra l c h iziq d a n uzoqlashgan sari no rm a l k u c h la n is h n in g q iy m a ti o rtib b o rib , n e ytra l c h i z iq d a n e n g uzoq nuqtada m a ksim u m g a e ris h a d i (7 .1 6 -ra s m ). N e y tra l ch iz iq d a n yu q o rid a g i to la la r s iq ila d i, pa std a g ila ri c h o ‘ z ila d i. Egu v c h i m o m e n tn in g y o ‘ nalishi o'zgarsa, y u q o rid a g i to la la r c h o 'z ila d i, pastda g ila ri esa s iq ila d i. A g a r rasmdagi k u c h la n is h la r epyurasiga e’ tib o r berilsa, balka k o ‘ nda lan g ke sim in in g eng k o ‘ p ishla yd ig a n q is m i u n in g ch e tki qism - Iari, y a ’ ni n e ytra l o ‘ qdan eng uzoqda yotgan q a tla m la ri e k a n lig i k o ‘ zga tash- lanadi. K e s im n in g o ‘ rta q ism id a g i m a te ria l d e y a rli ish la m a yd i. M a te ria ln in g « is h la m a y d ig a n » q is m in i « c h iq a rib ta sh la sh » g 'o y a s i ana shundan k e lib c h iq q a n . N a tija d a q o ‘ shtavr, ta v r va s h v e lle r ka b i s h a k lli p r o filla r paydo boMgan. B a lk a n in g ko 'n d a la n g ke sim i ana shunday s h a klla rd a boMsa, b ir to m ondan m a te ria l tejaladi, ik k in c h i to m o n d a n ko n stru ksiya yeng illa sh a d i. B a lk a n in g m u s ta h k a m lig in i n o rm a l k u c h la n is h o rq a li te k s h iris h d a , (7 .6 ) fo rm u la d a g i e g u v c h i m om ent M n in g o ‘ rn ig a m a k s im a l e g u v c h i m om ent M m ax, у n in g o 'rn ig a у m ax q o ‘ y ila d i, shunda b a lk a n in g x a v fli k e s im id a g i eng k a tta n o rm a l k u ch la n ish k e lib c h iq a d i: neytral chiziq 7. 16-rasm. 2 F o rm u la n i boshqacha k o ‘ rin is h d a y o z a m iz : in a x j У max F o rm u la n in g m a x ra jid a g i ifo d a k e s im n in g qarshilik momenti deb a tala di va W h a rfi b ila n b e lg ila n a d i. OM cham b ir lig i sm3. B u n i e ’ tib o rg a olsak, y u q o rid a g i fo rm u la k o ‘ rin is h n i o la d i. cr = ■ m ax M m a x W (7 .7 ) A g a r ke sim n e ytra l o ‘ qqa nisbatan s im m e trik boMsa (7 .1 7 -ra s m , a) h w J ~ У шах - т va I 1 boMadi. 2 U , K esim neytral o ‘ qqa nisbatan s im m e trik boMmasa (7.17-rasm , b), u h o ld a ko o rd in a ta у har b ir n u q ta uchun a lo h id a o lin a d i: A nuqta u ch u n Jz Jz Wx = — v a В nu q ta uchun W-,= — . h ' К 7. 17-rasm. P aragrafnuig o x irid a shuni ta ’ kid la sh jo iz k i, chiqarilgan fo rm u la la r to ‘ g ‘ ri ste rje n n in g s o f e g ilis h h o la tig a x o s d ir. Real k o n s tru k s iy a la rd a e g u v c h i m o - m entlardan tashqari k o 'n d a la n g va b o ‘ y la m a k u c h la r ham ta ’ s ir e tis h i m u m k in . N a tija d a s o f e g ilis h uch u n qab u l q ilin g a n g ip o te z a la r (fa ra z la r) o ‘ z k u c h in i y o ‘ q otadi. K o ‘ nda lan g k e s im la r te k is h o la tin i saqlab q o lm a y q iy - shayadi, b o ‘ y la m a to la la r b ir-b irig a b o sim o ‘ tkazadi, n a tija da u la r c h iz iq li emas, te k is k u c h la n is h h o la tid a boM adi. A m m o hisob is h la ri a m a liy o tin in g k o ‘ rsatishicha s o f e g ilis h uchun c h iq a rilg a n fo n n u la la rd a n k o ‘ n d a lan g e g i lishda ham bem alol foydalansa boMadi. B u n d a x a to lik yoM q o ‘ y ila d ig a n dara- jada (ju d a ka m ) boM adi. K o 'n d a la n g e g ilis h d a , y a ’ n i ba lka ga eguvchi m om ent M dan tashqari k o ‘ nda lan g k u c h Q ham ta ’ s ir etganda, n o rm a l k u ch la n ish a dan tashqari u rin m a k u c h la n is h x ham v u ju d g a k e la d i. U rin m a k u c h la n is h la m i a n iq la sh fo rm u la s in i o d d iy ba lka m is o lid a k e l- tir ib ch iq a ra m iz . B a lk a n in g k o 'n d a la n g ke s im i to ‘ g ‘ ri t o ‘ rtb u rc h a k boM ib, asosi b b a la n d lig i h dan ancha k ic h ik , y a ’ ni < h (7.18-rasm , a). Ix tiy o riy x masofada d x o ra liq d a ik k ita k o ‘ ndaIang kesim (1-1 va 2-2 ) y o r damida balkadan k ic h k in a b o ‘ Iakcha ajratam iz va uni katta masshtabda tasvir- la ym iz (7.18-rasm , b). B o 'la k c h a n in g chap qism iga norm al va u rinm a ku ch la n ishlar bilan m uvozanatlashuvchi eguvchi m om ent M va ko 'n d a la n g kuch Q ta’ sir etadi. H a r ik ka la sin in g ishorasini musbat deb qabul qilam iz. BoMakchaning o ‘ ng ke s im ig a M + d M m o m e n ti ta ’ s ir etadi. 1-1 va 2 -2 k e s im la rd a h o s il boMadigan no rm a l k u ch la nish la r quyidagi form ulalardan aniqlanadi. cr’ va ст” n in g e p y u ra la ri 7 .18-rasm , b da k e ltirilg a n . U rin m a k u c h la n is h la m i ta rq a lis h i to ‘ g ‘ ris id a J u ra v s k iy (1 8 5 5 - y il) q u y id a g i ik k i ta x m in n i q a b u l q ilg a n : 1) barcha u rin m a k u c h la n is h la rn in g y o 'n a lis h i k o 'n d a la n g k u c h Q ga , M a - — y va cr Jz p a ra lle l; a) Download 78.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|