Mavzu 9: O’zgaruvchan tok zanjirlari

Ayrim elektrotexnik qurilmalar yuqoriroq chastotalarda ishlaydi. Yuqori chastota (asosan 175-200Gts) avtomatika va elektr uskunalarini yurituvchi qurilmalarda dvigatellarni og`irligini kamaytirishga imkon yaratadi. Metallarni elektr yo`li bilan qizdirishda 500 Gts dan 10000 Gts gacha chastota qo`llaniladi. Metallarni yuza qismini qizdiruvchi qurilmalarda 2000 dan 10 Gts gacha chastota qo`llaniladi. Radiotexnik qurilmalarda 10 Gts dan 3 10 Gts gacha chastota ishlatiladi.

• Ayrim elektrotexnik qurilmalar yuqoriroq chastotalarda ishlaydi. Yuqori chastota (asosan 175-200Gts) avtomatika va elektr uskunalarini yurituvchi qurilmalarda dvigatellarni og`irligini kamaytirishga imkon yaratadi. Metallarni elektr yo`li bilan qizdirishda 500 Gts dan 10000 Gts gacha chastota qo`llaniladi. Metallarni yuza qismini qizdiruvchi qurilmalarda 2000 dan 10 Gts gacha chastota qo`llaniladi. Radiotexnik qurilmalarda 10 Gts dan 3 10 Gts gacha chastota ishlatiladi.
• Pasaytirilgan chastotadagi sinusoidal toklar ham ishlatiladi. F = 5 - 10 Gts chastota metallurgiya sanoatida qo`llaniladi. Ayrim mamlakatlarda temir yo`llarida elektr tortuvchi qurilmalarda 16 /3 Gts ( 50/3 = 16 /3 chastota qo`llaniladi.

• 2

• 2

• Sinusoidal E.YU.K. ni hosil qilish.

• Chiziqli elektr zanjirlarida, ya'ni aktiv qarshilik induktivlik yoki sig`imdan tashkil topgan zanjirlarda sinusoidal E.YU.K. i va kondensatordagi kuchlanish quyidagicha ifodalaniladi

e = -L di/ dt , i = C dUc/ dt

• e = -L di/ dt , i = C dUc/ dt
• bular ham sinus qonuni bo`yicha o`zgaradi, chunki sinusoidal funktsiyani hosilasi sinusoidaldir. Qarshiliklardagi kuchlanish ham sinus qonuni bo`yicha o`zgaradi, chunki U=i r.
• Sinusoidal tokni texnikada qo`llanishini qo`layliklari shundan iboratki, generatorlarni dvigatellarni, transformatorlarni va uzatish liniyalarini foydali ish koeffitsiyenti EYUK, kuchlanish va toklarni sinusoidal formasida nosinusoidal tokka nisbatan yuqori bo`ladi. Bu esa sinusoidal elektr zanjirlarini hisoblash va tahlil qilishning boshqa formalarga nisbatan ancha osonligi bilan muhimdir.
• Sinusoidal E.YU.K. ni hosil bo`lish mexanizmini va asosiy munosabatlarini ko`ramiz. Buning uchun bir tekis magnit maydonida o`zgarmas doimiy ( tezlikda aylanayotgan oddiy ramkadan foydalanamiz. Ramkani simlari magnit maydonida xarakterlanganda elektromagnit induktsiyasi qonuniga binoan E.YU.K. hosil bo’ladi.E.YU.K. kattaligi magnit maydon induktsiyasi V, o`tkazgich aktiv uzunligi l, maydonga nisbatan ramkani harakatlanish tezligi t ga proportsional.