To‘yingan uglerod atomiõagi vodorodning elektrofil
Download 1.12 Mb.
|
5 МАГ-converted
39. TO‘YINGAN UGLEROD ATOMIÕAGI VODORODNING ELEKTROFIL ALMASHINISH REAKSIYALARI TO‘G‘RISIDA To'yingan uglerod atomidagi vodorodning elektrofil almashinisli reaksìyasini quyidagi umumiy sxema bilan ko'>atish mumkin: R-O-H x’ —H R—CH;-X Bunday reaksiyaning to‘yingan ugłevodorodlarda borishi mushkul, chunki protonni tortib olib karbanion hosil qi1a oladigan reagent topi- lishi qiyin. Ameńkalik olim G.Ola ning olib borgan tadqiqotlari shuni 9o‘r- satdiki, juda kuchli Ńslotalar, superkislotalar ishtirokida to‘yingan ug1e- vodorodlardagi vodorodni elektrofil mexanizmda almashtirish mumkin. Masalan, alkillasŞ Ńtrolash re&iyalari bunday sharoitda elektrofil mexanizmda sodir bo‘ladi. Hlùiltash• (CH,hCH+M|SbF,FSO J* -.- - (cx,hc1ssr,rso,F + x, (CH )3M SbP FSO *+ (CH3)3CH SOtCl? {CH )jC C(CI-ItŞ + H' SbFtFSO 3 -78 C Nitrolash: (CHj)jCH + NOJțPFJ] (CŁIJ}jCNO2 + PF5 + HF SbFt CQ + C 2 O CIF" CHJC1 + HCI Agar almashinish sodir bo'ladigan CH3-metil guruhi biror elektro- noakseptor guruh bilan bog'langan bo‘lsa, yuqoridagi reaksiya osonlik bilan boradi. Bznday elektronoakseptor guruh sifatida aromatik va gete- roaromatik uglevodorodlaming qoldig'i Ar-, atsil-guruh (R-CO-), akoksil guruh (R-O-), nitrO guruh (NOz-), sian guruh (-CN) va hoka- zolar bo‘lishi mumkin. Bu guruhlar ta'sirida protonning chiqib ketishi osonlashadi va hosil bo‘lgan karbanion shu guruh ta'sirida barqaror- lashadi. Quyidagi reaksiyalarning yuqori unum bilan ketishi fikrimiz- ning dalilidir: kat, asos Yuqorida keltirilgan reaksiyalar fazalararo katalizatorlar ishtirokida olib borilganda shunday ywhi natijalar olingan. To*yingan uglerod atomidagi vodorodoing elektrofil almashinish reaksiyalari geıerilmetilketonlar qatorida ham keng tarqalgan. Masalau. furil- yoki tienilmetilketonlar xona haroratida metil-, etil-, propityo- didlar hamda belızilbromidlar bitan alkillanganda tegishli C-dialkilke- tonlami 52-75% ununı bilan hosil qiladi. Bu mahsuloılar monoal- kilketonlar hosil bo‘1ish orqali olinadi: Bu yerda X=O, S. Dialkil-mahsulotlar yuqori haroratda alliillanganda uchinchi vodo- rod ham almashinadi: + RX Alkillovchi agentlar sifatida etil-, propil- yoki butilyodidlar ishlatil- ganda esa qisman O-mono va C,O-dialkilmahsulotlar hosil bo‘1ishi kuzatilgan. Fııril(ienil)-2-metilketonlaming allilbromid bilan reaksiyasida di- va oi-alJil-, propargilbromid bilan alkillanganda esa tripropargil-mah- sulotlar hosil bo‘ladi: —CH * CH2==CH—CHI—Br X CH H—CH —Br —CH(CHI—CH CHJh Shu xildagi reaksiyalar pirrol qatorida o'tkazilganda alkillash birin- ci navbatda azot atomiga va undan keyin metil guruhiga ketadi: Download 1.12 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling