Gapning ikkinchi darajali bo’laklari
Download 363.81 Kb. Pdf ko'rish
|
ikkinchi darajali bo'laklar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bilmagandan
o‘ynab kelgani ko‘chaga chiqib ketdi. (O.) Maqsad holi maqsad
ravishdoshlaridan, ot yoki fe’llardankeyin uchun, deb, maqsadida, maqsadi bilan kabi so‘zlarni keltirish orqali, shuningdek, jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasini olgan harakat nomlari orqali ifodalanadi.
Gapning biror bo‘lagiga (ko‘pincha kesimga) boshqaruv yo‘li bilan bog‘lanib, uni to‘ldirib kelgan ikkinchi darajali bo‘lak to‘ldiruvchi deyiladi. Masalan: Omon menga qaradi, men unga qaradim. (G‘.G‘.) Vodiylarni, tog‘larni oshib, Dalalarda yolg‘iz adashib, kelib qoldi yurtingga Omon. (H.O.) Sizga nima bo‘ldi o‘zi? (O.Y.) To‘ldiruvchi quyidagicha ifodalanadi: 1. Ot bilan: Dilshod maktubni xolasiga berib, ko‘chaga chiqib ketdi. (M.Ism.)
2. Otlashgan sifat bilan: Yaxshiga qora yuqmas, yomonga el boqmas. (Maqol) 3. Otlashgan son bilan: Beshni beshga qo‘shsak, o‘n bo‘ladi. 4. Sifatdosh bilan: Bilmagandan bilgan yaxshi, to‘g‘ri ishni qilgan yaxshi. (Maqol) 5. Harakat nomi bilan: Uning kulib boqishlarini bir zum ham unutmayman. 6. Taqlid so‘z bilan: Taqir-tuquringni yig‘ishtir. 7. Modal so‘z bilan: Yo‘qni yo‘q deydi, borni bor deydi. To‘ldiruvchilar, boshqa gap bo‘laklari kabi, birikmali holda ham qo‘llanadi:
To’ldiruvchi ikki xil bo’ladi: Vositasiz to’ldiruvchi harakatni o’ziga qabul qilgan, harakat bevosita o’ziga o’tgan predmetni bildiradi va kimni?nimani?qayerni? so’roqlariga javob bo’ladi. Bu to’ldiruvchi ko’pincha tushum kelishigi shaklidagi so’z bilan ifodalanadi, bunda u harakatni butunlay o’ziga qabul qilgan predmetni ifodalaydi: Download 363.81 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling