Gazlar kinetik nazariyasi elementlari va gaz qonunlari. Asosiy formulalar

4-misol. V= 10 l xajmli ballonda R=1MPa bosim ostida T₁=300K xaroratli geliy bor. Ballondagi m=10g geliy sarflangandan keyin ballondagi xarorat T = 290 K gacha pasaydi. Ballonda qolgan geliyning bosimi T₂ aniqlansin.
Yechish . Masalani yYechish uchun ikki marta gazning boshlangich va oxirgi xolatlari uchun Klapeyron — Mendeleev formulasidan foydalanamiz. Boshlangich xolat uchun tenglama
(1)
ko’rinishga ega, oxirgi xolat uchun esa
(2)
bunda m₁ va t₂ boshlangich va oxirgi xolatlardagi geliy massasi, (1) va (2) tenglamalardan m₁ va t₂ massalarni ifodalaymiz:


(3) dan (4) tenglikni ayirsak,

Bundan qidirilayotgan bosimni topamiz:

(5) tenglikning ung tomoni bosim birligini berishini tekshira-miz. Buning uchun unga kiruvchi barcha kattaliklarni moc birliklarda ifodalaymiz. Birinchi qo`shiluvchi ifodalanadigan birlik shubxa tug`dirmaydi, chunki T₁,/T₂ nisbat o`lchamsiz kattalikdir. Ikkinchi qo`shiluvchi qanday birliklarda ifodalanishini tekshiraylik

Olingan xisoblash formulasining o`ng tomoni izlanayotgan kattalik — bosimning birligini berishiga ishonch xosil qilgandan keyin, (5) ga barcha kattaliklarning qiymatlarini qo’yishimiz va xisoblash o’tkazishimiz mumkin.
(5) formuladagi geliyning molyar massasi M dan boshqa barcha kattaliklar ma’lum. Uni topamiz (1- misolga karang). Geliy bir atomli gaz bo’lganligi tufayli uning nisbiy molekulyar massasi nisbiy atom massasi A_r ga teng.
D. I. Mendeleev jadvalidan A₂ = 4 ni topamiz. Shunday qilib, geliyning molyar massasi:

.Kattaliklarning qiymatlarini (5) ga qo’yib, natijani olamiz:

Masalalar
Moddaning molekulyar tuzilishi