Гулистон давлат университети а. Бурханов, К. Рахматов минтақавий иқтисодиёт

Минерал ҳомашё ресурсларидан оқилона фойдаланиш. Ўзбекистон Республикасида ишга солинаётган фойдали қазилма конлари бошқа мамлакатлардан ўзининг жуда катта захиралари билангина эмас, балки қуйидаги бир қатор хусусиятлари билан ҳам ажралиб туради:
- биринчидан, табиий ва минерал-хомашё захиралари йирик конларда тўпланган бўлиб, уларни қазиб олинган жойнинг ўзидаёқ комплекс қайта ишлаш имконияти бор;
- иккинчидан, фойдали қазилмаларнинг кўпгина турлари таркибида фойдали компонентлар юқори даражада бўлибгина қолмай, катта миқдорда йўлдош элементларга ҳам эга;
- учинчидан, конларнинг кўпчилигида очиқ усулда ишлаш мумкин, рудаларни бойитиш технологияси ҳам нисбатан оддий. Бу технология кўп миқдорда фойдали компонентлар чиқариш ва жаҳон бозорида харидоргир маҳсулот олишни таъминлайди;
- тўртинчидан, кўпгина фойдали қазилма конлари яхши ўзлаштирилган, аҳоли зич яшайдиган ҳудудларда жойлашган. Улар қулай транспорт инфратузилмаси, шу жумладан суюқ ва газ ҳолатидаги фойдали қазилмалар учун қувур транспортига эга.


4.3. Минтақа минерал ресурслари ва улардан фойдаланишнинг хозирги ҳолати
Ўтган вақт мобайнида республикада ер қаъридан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ва уни муҳофаза қилиш, минерал-хом ашё ресурсларидан оқилона фойдаланишни таъминлаш, шунингдек, ҳудудларда замонавий саноат ишлаб чиқаришини ташкил этиш учун шарт-шароитлар яратиш юзасидан бир қатор комплекс чора-тадбирлар мақсадли амалга оширилди.
Ер қаърини комплекс геологик ўрганиш, узоқ истиқболга мўлжалланган минерал-хом ашё базани ривожлантириш ва такрор ишлаб чиқариш дастурларини самарали амалга ошириш соҳасида давлат сиёсатини амалга ошириш бўйича ягона геология хизмати ташкил қилинди.
Шу билан бирга, ишларнинг амалдаги ҳолатини ўрганиш ушбу соҳада фойдали қазилмалар захираларини кўпайтириш ва оқилона фойдаланишни таъминлашга, шунингдек, инвестициявий жозибадорлик кўрсаткичларига салбий таъсир кўрсатаётган тизимли муаммолар мавжудлигидан келиб чиқиб, Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикаси Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. Унга кўра²⁴: геология ташкилотлари ваколатларини амалга оширишнинг аниқ механизми мавжуд эмаслиги, ер қаъридан фойдаланиш устидан назоратни самарали амалга ошириш учун мавжуд ресурсларни жалб қилиш имконини бермаётганлиги, замонавий ахборот-коммуникация технологиялари геология ташкилотлари фаолиятига етарлича жорий этилмаслиги, геология ташкилотлари мутахассисларини тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ва уларни моддий рағбатлантиришнинг амалдаги тизими даражаси пастлиги каби бир қатор жиддий муаммолар мавжудлиги таъкидланади.
Қарорга мувофиқ Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси — ер қаърини геологик ўрганиш, ундан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш, шунингдек, кончилик муносабатларини бошқариш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириши белигилаб қўйилди.