Hamkorlik masalalari” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari

 
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Задорнова В.Я. Словесно-художественное произведение на разных языках как предмет 
лингвопоетического исследования. Дисс. докт. филол. наук. – М.: 1992. – C. 59. 
2. Липгарт А.А. Ocновы лингвопоэтики. “КомКнига”. – М.: 2009. – С. 8, 16. 
3. Ҳ.Hеъматов, О.Бозоров. Тил ва нутқ. “Ўқитувчи”. – T.: 1993. – Б. 8. 
4. У.Лафасов. Абдулла Қодирий романлари лингвопоэтикаси. “ТДШУ”. – T.: 2021. – Б. 3. 
5. Абдулла Қодирий. Ўткан кунлар. Меҳробдан чаён. “Адабиёт ва санъат”. – T.: 1994. – Б. 
176. 
6. А.Қодирий. “Ўткан кунлар”. “Шарқ”. – T.: 1995. – Б. 377. 
 
 
 
BUXORO TUMAN TOPONIMIYASINING LISONIY-ETIMOLOGIK TASNIFI 
LINGUISTIC-ETYMOLOGICAL CLASSIFICATION OF BUKHARA DISTRICT 
TOPONYMY 
Nodira Adizova 

 
Annotation. The linguistic-etymological classification of Bukhara district toponymy is 
presented in this article. The names of some microtoponms include the names of the Turkic 
peoples, including the tribes and tribes of the Uzbek people, and their branches and networks, 
and we have analyzed and commented on them.
Key words : Onomastics, toponyms, microtoponym, macrotoponym, footsteps, agronym, 
necron, lexical basis, etymology, linguistic, morphemic. 
Toponimlar tilshunoslik, geografiya, tarix, geologiya kabi fanlarning o‘rganish obyekti
hisoblanadi. Ularda xalq hamda el-yurtning tarixi – taqdiri o‘z ifodasini topgan. Joy nomlari 
qadim tarixga ega bo‘lgan elat, millat hamda xalqlarning o‘ziga xos noyob yodgorlikliridan biri 
sanaladi. Sababi, ularning o‘zi bir olam tarix hamda taqdirni ifodalab turadi. Onomastika 
tilshunoslikning atoqli otlar haqidagi alohida bo‘limi bo‘lgani kabi, uning bir sohasi bo‘lgan 
toponimikada toponimlar va ular lug‘aviy asoslarining etimologik tadqiqini amalga oshirish ham 
sinxron, ham diaxron holatda katta nazariy, amaliy ahamiyatga ega. 
Maqola Buxoro tumani toponimlarining lisoniy-etimologik hamda morfemik tadqiqiga 
qaratilgani bo‘lsa-da, joy nomlari haqida bugungacha amalga oshirilgan tadqiqotlarga umumiy; 
ham lingvistik, ham geografik; tarixiy hamda lingvistik; izohli va etimologik jihatlardan tadqiq 
etilgan ishlar sifatida to‘xtalish o‘rinlidir. 
Muayyan hudud toponimiyasini tadqiq qilish, avvalo, o‘sha hududdagi toponimik 
materialni to‘plashdan boshlanadi. Bunday material, shubhasiz, turli tip nomlarning 
yig‘indisidan iborat bo‘ladi. Mana shu nomlarning mazmuni, lug‘aviy tarkibi nominativ va 
grammatik xususiyatlarni aniqlash uchun, o‘rganilayotgan hudud toponimik tizimi uchun 
ko‘proq qanday nomlar tipik ekanini belgilash, ularni muayyan guruhlar (tiplar )ga ajratish lozim 
bo‘ladi. Mana shu talab onomastik materialni ma’lum tamoyillar, usullar asosida tasniflashga 

Dotsent, Buxoro davlat universitetining Pedagogika instituti, [e-mail]

---

57 
olib keladi. Shu sababli, tadqiqotchilar joy nomlarini tasniflash masalasini asosiy muammolardan 
biri deb baholashdi: “Atoqli otlarni tavsiflash va tahlil qilish tasnifsiz to‘liq bo‘lmaydi. Tasnif 
nomshunoslik ishlarida bevosita qatnashadi yoki ba’zi tadqiqotlarda u muallifning asosiy 
maqsadi bo‘lishi mumkin va tasnif materialida o‘z ifodasini topgan turi mezonlar asosida amalga 
oshiriladi”.[6,55] 
Onomastik materialni tavsiflash ishi bilan, deyarli barcha nomshunoslar shug‘ullanib 
keladi. Chunki atoqli otlar tasnifi onomastik tizimni tahlil qilishning eng zaruriy va asosiy 
shartlaridan biridir. Tadqiqotning qanchalik muvaffaqiyatli olib borilishi materialni to‘g‘ri 
tasniflay olishga ham bog‘liqdir. Tadqiqotimiz jarayonida Buxoro tuman toponimlarining 
quyidagi ko‘rinishlari mavjudligi ma’lum bo‘ldi.