I. Kirish II. Asosiy qism Bashorat tushunchasi. Bashorat va hozirgi zamon iqtisodiyoti Bashoratning turlari
Ilmiy bashorat ijod shakli sifatida
Download 43.68 Kb.
|
Ilmiy va ijtimoiy bashoratning o’zaro aloqadorligi Reja Bashora (2)
Ilmiy bashorat ijod shakli sifatida
Oldindan ko'rishda obyektiv zaruriy shart-sharoitlar kifoya qilmaydi. Yuqorida t a ’kidlaganim izdek, ijodkor oldindan obyekt rivojini aytib berish qonuniyatlariga asoslangan nazariyani ham e ’tibordan chetda qoldirm asligi kerak. Shu sababli ham , ilmiy bashorat deganda, kelajakdagi hodisalar, narsalar rivojini, oqibatlarini, xususiyatlarini oldindan aytib berish imkoniyatini lushunish kerak. Ayniqsa, ijod jarayonida ilmiy bashorat ilmiy dalillarga ichki va tashqi shart-sharoitlaiga q a t’iy rioya qilingan holda am alga oshiriladi. Aks holda ilmiy bashorat quruq gap b o 'lib qolaveradi. C h u n o n ch i, nazariya ham obyektiv realUkni to ‘g ‘ri aks ettirgan b o ‘lishi lozim. Shundagina ilmiy bashorat ijod shakli sifatida shakllanadi. Ijodda ilmiy bashorat ham bilishning o ‘ziga xos shaklidir. Sababi, unda ham turli m anbalar, axborotlar haqida fikr yuritiladi. T a ’kidlash kerakki, ilmiy bashorat ijod jarayonida ehtim ollikni inkor etm asdan balki unga yaqin turadi. Z ero, bilish jarayoni hali rivojlanm agan holatni bilishga chorlaydi. Ilmiy bashorat tabiat, jam iyat to ‘g‘risidagi ilmiy bilim ni har tom onlam a tahlil qilib, insonni bilim bilan boyitadi. U nutm aslik kerakki, ilmiy ijodda ilmiy bashorat m a ’lum dan n o m a ’lum ni ham keltirib chiqaradi. D em ak, unda, ilm iy ijod jaray o n id a ilm iy bashorat am alga oshiriladigan ta d q iq o tla rn in g x ilm a -x illig id a n kelib ch iq ib ish tu tish kerak. Binobarin, bashorat o‘ta aniqlikni talab qilmasa-da, shu aniqlik atrofida fikr yuritadi va ilmiy ijodga o ‘z hissasini qo‘shadi. Ilmiy bashorat evristik xarakterga ega. Shu sababli ham ilmiy bashoratni e ’tirof etadilar. Olam cheksiz b o ig a n id ek , bashorat chegarasi ham cheksizdir. Yana shunday bashoratlar borki, m asalan, fazodagi sayyoralaming joylashuvi, holati, taassurotini o ‘rganib ham fikr bildirganlar. Xoja Ali Term iziy o ‘zining “N av ro ‘zn o m a” risolasida N avro‘zni haftaning qaysi kuni kirsa, o ‘sha yili qanday voqealar sodir b o ‘lishini bayon qilgan b o ‘lsa, “ S oln om a” asarida esa N avro‘zning qaysi m uchal yili kirsa, qanday hodisalar ro‘y berishini bayon qilgan. Download 43.68 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling