Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the


-ди+к tovushlar birikmasida  и(i)


Download 1.3 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/192
Sana05.01.2022
Hajmi1.3 Mb.
#218415
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   192
Bog'liq
4-son-2018

-ди+к tovushlar birikmasida 
и(i) unlisi у(u) unlisiga о‘tadi. Bu esa -дүк/дуқ  affiksining yaxlitligini kо‘rsatmaydi, 
balki bu holat affiks qо‘shilishidagi fonetik jarayon - morfonologiya bilan bog‘lanadi. 
Shuningdek, muallif -дүк/дуқ(dük/duq) sifatdosh affiкsini -dik/tik affiksi bilan ham 
chalkashtiradi. III shaxs buyruq-istak maylida qо‘llanuvchi -dik/tik  affiksi lablangan 
variantlarda  qо‘llanmaydi
3
    hamda  u  faqat  old  qator  va  lablanmagan  unlili  bir 
variantlidir. 
Shuni  ta’kidlash  lozimki,  darsliklarda  sheva  xususiyatlarini  tushuntirishda  til 
tarixi  faktlariga  murojaat  qilish  mumkin,  bu  sheva  faktlarini  asoslash  uchun  zarur 
bо‘ladi. N. Rajabov til tarixi faktlarini sheva materiallarini asoslash uchun emas, balki 
о‘xshashlik yuz bergan holati uchun keltiradi. Yangi darslikda tarixiy 
-dik/tik affiksini 
alohida  izohlar  bilan  keltirishni  lozim  deb  topdik.  Ma’lumki, 
-dik/tik  affiksi  hozirgi 
о‘zbek  tilidagi  buyruq-istak  mayli  III  shaxsidagi 
-sin affiksining о‘tmishdoshlaridan 
biri bо‘lib, Alisher Navoiy va Husayniylar  o‘z  asarlarida  -dik variantini ishlatgan. 
Alisher Navoiyda:
Telba ko‘nglungni, Navoiy, zabt aylay olmading.
Emdi chek andin ilik har sori borsa bor

Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling