Иқтисод ва молия / экономика и финансы 2021, 3(139) Умурзақова Мўътабархон Нодир қизи, Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети иқтисодиёт факультети «Макроиқтисодиёт»

Бисмарк модели номи билан танилган 
иккинчи модел кўпинча тартибга солинадиган 
тиббий суғурта тизими сифатида белгиланади. 
Ушбу модел тиббий хизматлар бозорининг дав­
лат томонидан тартибга солинишининг ривож­
ланган тизими ижтимоий кафолатлар билан бир­
лашган ҳолда аралаш иқтисодиёт тамойилларига 
асосланади. Суғурта фондлари давлат томонидан 
молиялаштирилганда мажбурий тиббий суғурта 
дастурлари жами аҳолини қамраб олади ва тиб­
бий хизматлар харажатларининг 70 фоиздан 
ортиғини давлат қоплайди, ҳамда давлат томо­
нидан соғлиқни сақлашга йўналтирилган харажат­
лар, бюджет моделига нисбатан юқорироқ бўлиб 
ЯИМ ҳажмининг 9­13 фоизини ташкил қилади. 
Маблағларни тақсимлашда хусусий нотижорат, 
тижорат суғурта фондлари ва суғурта компания­
лари ҳал қилувчи роль ўйнайди. Аҳолининг тиббий 
хизматларга бўлган эҳтиёжларини қондиришда 
бозорнинг мавқеи катта бўлиб, беморлар суғурта 
компаниялари ва хизмат кўрсатувчиларни тан­
лашда эркинликка эга.
Соғлиқни сақлашнинг хусусий модели хусу­
сий суғурта компаниялари ва фуқароларнинг 
шахсий маблағлари ҳисобига, пуллик хизматлар 
кўрсатиш билан шуғулланади. Тиббий хизматларга 
бўлган эҳтиёжларни қондиришда бозор етакчи 
ўринни ўйнайди. Давлат амалда бозор томони­
дан қондирилмаган мажбуриятларни ўз зим­
масига олади, яъни ижтимоий ҳимояга муҳтож 
фуқароларнинг (ишсизлар, кам таъминланган ва 
нафақа олувчилар) тиббий хизматлар кўрсатишга 
бўдган харажатларини қоплайди.
Хусусий моделда молиялаштиришнинг 50 
фоиздан ортиғи фуқароларни шахсий хусу­
сий маблағлари ҳисобига амалга оширилади. 
Пул маблағлари хусусий суғурта фондларида 
тўпланади ва тиббий даволаш муассасаларига 
йўналтирилади. Тиббий хизматлар кўрсатиш 
53
МЕҲНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА

---