Lirik tur(she’riyat) haqida ma’lumot marsiya. Mаrsiya

MUSAMMAN
MUSAMMAN (ar. «sakkizlik») - sakkiz misrali band usulida yozilgan she’r. . Бу жанрнинг биринчи бандидаги барча мисралар ўзаро қофияланади, кейинги бандларида аввал етти мисра ўзаро қофияланиб, саккизинчиси биринчи банд мисралари билан қофиядош бўлади.
Qofiyalanishi: a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b-b-a, d-d-d-d-d-d-d-a... yoki a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b-a-a, d-d-d-d-d-d-d-a...
Баъзи мусамманларда биринчи банднинг сўнгги мисраси кейинги бандлар охирида худди нақоратдек айнан такрорланиб келади. Бундай мусамманларда биринчи банддаги барча мисралар ўзаро қофияланади, қолган бандларда эса дастлабки олти мисра ўзаро қофиядош бўлади. Ундай мусамманнинг қофияланиш тартиби қуйидагича: а-а-а-а-а-а-а-а, б-б-б-б-б-б-а-а, в-в-в-в-в-в-а-а ва ҳоказо.



MUSTASNE’
Mustasne’ yoki tasne’ (ar. to’qqizlik) - har bandi to’qqiz misradan iborat she’r.
Qofiyalanishi: a-a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b-b-b-a, d-d-d-d-d-d-d-d-a.... yoki a-a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b- b-a-a...
MUASHSHAR
Muashshar yoki mashru’ (ar. «o’nlik») - har bandi o’n misradan iborat she’r.
Qofiyalanishi: a-a-a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b-b-b-b-a... yoki a-a-a-a-a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-b-b-b-a-a...
Ba’zan muashsharlarning boshdan oyoq barcha bandlarida avvalgi sakkiz misra mustaqil qofiyalanib, bandlar oxirida bir bayt aynan takrorlanib keladi. Ўзбек адабиётида Nodiraning «Firoqnoma» номли шеъри muashshar tarzda bitilgan.
URJUZА
Urjuzа (аrаbchа - rаjаzdа yozilgаn) - mаsnаviy tipidа qоfiyalаnib, «rаjаzi musаddаs» vаznidа yoziluvchi ilmiy shе’r. Аrаblаrdа dаstlаb yarаtilgаn bаrchа shе’rlаr rаjаz bаhridа bulgаn, shu bоis rаjаz аtаmаsi, umumаn, shе’r mа’nоsidа ishlаtilgаn. XI аsrdа yarаtilgаn «Dеvоnu lug’gоtit turk» muаllifi M.Kоshg’аriy hаm аtаmаni shе’r mа’nоsidа qo’llаydi, Mаsаlаn, Ibn Sinоning «Tibbiy urjuzа» dоstоni, «Tibbiy o’gitlаr hаqidа urjuzа», «Аnаtоmiyagа dоir urjuzа» kаbi tаbоbаtgа оid jаmi sаkkiztа аsаri, XV аsrning ikkinchi yarmidа yashаgаn аrаb dеngizchisi Аhmаd ibn Mоjidning suvdа suzish qоidаlаrigа оid uchtа аsаri shundаy urjuzаlаrdаndir. Tа’kidlаsh jоizki, urjuzа bo’lishi uchun аsаr rаjаz bаhridа bo’lishi vа аlbаttа, а-а, b-b, v-v tаrzidа qоfiyalаnishi shаrt hisоblаngаn.