М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya

Siderocapsaceale
o ila s ig a m a n s u b b a k t e r i y a l a r s f e r a s i 
e llip ssim o n yoki ta y o q c h a s im o n sh a k ld a g i h u ja y ra la r boM ib, 
yuzasi kapsula bilan qoplangan. B u o rg a n iz m la r kapsula y u zasid a, 
ichida yoki hujayradan tashqari m a te ria ld a tc m ir oksidi t o ‘playdi.
X em oorgatroflar. Aeroblar. T a rk ib id a te m ir boMgan suv larda 
tarqalgan. M azkur oilaga Siderocapsa va Sederococcuc aviodlari kiradi.
7 - 
g uru h sirpanuvcW b a k te riy a la r. B u oilaga ikki ta rtib — 
Miixobacterialesyn. Citophagales kiraói.
B irinchi tartib — 
Miixoboc- 
terialesgsL
m evatana hosil qiladigan m ikrobakteriyalar kiradi. M ik ro - 
b a k te r iy a la r silin d rsim o n h u ja y r a la r n in g u c h i y u m a lo q y o k i 
ingichkalashgan bir hujayrali o rg anizm lardir. U lar b irm u n ch a q alin 
shilim shiq ich id a joylashgan. K o ‘n d alan g ig a b in a r boMinish yoMi 
bilan k o ‘payadi. G ram m anfiy b ak teriy alar.
M ik ro b a k te riy a la r h u ja y ra s in in g d e v o ri e g ilu v c h a n boM - 
g a n id a n u la rn in g o ‘zi ham h a ra k a tla n g a n d a egilishi va sh ak li 
o ‘zgarishi bilan farq qiladi. S irp a n ib h a ra k a tla n a d i. K o ‘p ch ilik
m ik ro b ak teriy a la r rivojlanishining m a ’lu m b o sq ich id a m e v a ta n a
hosil qila boshlaydi. Bunda vegetativ hujayralari, dastlab k o ‘payadi, 
so‘ngra birlashib, rangsiz yoki aksincha o c h iq rangli pishiq m evatan a 
hosil qiladi. M evatanasining sh ak li va yirik -m ay d alig i h a r xil 
vakillarida tu riic h a boMadi. M e v a ta n a la r hujayralari tin im dav rig a 
kiradi — m ikrosporaga aylanadi. B ir q a n c h a m ik ro b a k te riy a la r 
m ikrosista hosil qiladi. A yrim h o ila rd a m ik ro sp o rala r maM um 
shakldagi sp o ran g iy lar ichida boMib, p o y ach asi b ilan s u b s tra t 
yuzasiga k o 'tarilib turadi. M ikrobak teriyalar m ikrosporasi q u rg ‘o q - 
chilikka c h id a m li, lekin isitishga c h id a m siz . M ik ro sp o ra la r yoki 
m ik ro sistalar o ‘sib, butunlay v eg e ta tiv hujayraga aylan adi.
M ik ro b ak teriy alar — x e m o o rg a n o tro fla r, q a t’iy ae ro b la rd ir. 
U la r tu p ro q d a , g o 'n g d a , o 'sim lik la rn in g ch iriy o tg an q o ld iq la rid a
va h o k a z o jo y la rd a ta rq a lg a n . U la r n in g a k s a riy a ti o q s ilia r ,

---

p o lisax arid lar, sellu lo zan i va o ‘sim lik h am d a h ay v o n o t m ahsuloti 
b o ‘Jgan bosh qa m o d d a la rn i parchalaydi.
M uayyan ta rtib g a quyidagi oilalar kirndi. 
Muxososseale
oilasi 
(b itta
Muxosossus
a v lo d i b o r) kiradi. U n in g v ak illari u ch lari 
ingichkalashgan v eg e ta tiv h ujayralar b o ‘lib, sfera yoki oval shak li­
dagi m ikrosista hosil q ilad i. 
Archangiiim
avlodini birlashtirgan 
Archangiaceale
oilasi (veg etativ hujayralam ing u ch i k onussim on, 
m ik rosistalari ta y o q c h a sim o n ); oilasi — b itta
Polyangiiim
avlodi 
b o r (h u ja y r a la m in g u c h i t o ‘m to q , m ik ro s p o ra la ri v eg e ta tiv
hujayralarga o ‘xshaydi).
Ik k in ch i ta rtib — 
Cyfophagalesn'm^
vakillari m ev ata n a hosil 
q ilm a y d i, h u ja y ra la ri ta y o q c h a s im o n yoki ip s im o n , sirp an ib
h a ra k a tla n a d i, g ra m m a n fiy . B ir necha oilaga birlashgan.
C y x o p h ag accalc o ilasin in g oltita avlodi b o r. U la r o rasida 
C y to p h ag a, m a sa la n , u c h i yum aloq yoki k o n u ssim o n b o ‘lgan 
ta y o q c h a sim o n h ujayrali organizm larni biriash tirad i. Bu o rg an i­
z m la r m ikrosista hosil qilm ay d i, q at’iy aerob yoki an a ero b b o'ladi. 
X e m o o r g a n o tr o f ia r boM ib, sellu lo za, x itin , a g a r va b o sh q a
m oddalarni parchalay oladi.