II. Hujayra shikastlanishini kalsiyga bog‘liq mexanizmi
Ushbu shikastlanishni patogenetik asosida hujayra sitoplazmasida Sa
+2
ni
ko‘payib ketishidir. Hujayra sitoplazmasida Sa
+2
ni ko‘payib ketishiga hujayra ichiga
Sa
+2
ni ortiqcha ko‘p kirishi va undan chiqib ketishini qiyinlashuvi sabab bo‘ladi.
Hujayra ichiga Sa
+2
ni ko‘p kirishi, giperkalsiyemiya paytida konsentratsion
gradiyent ortishi hisobiga zararlanmagan membrana orqali ro‘yobga chiqadi, ko‘p
xollarda membranani barer funksiyasi buzilganda ham xujayra ichiga Sa
+2
ni kirishi
kuchayadi.
Hujayradan Sa
+2
ni chiqishini qiyinlashuvi quyidagilar sabab bo‘ladi.
a) endoplazmatik retikulum va plazmatik membranani Sa
+2
li nasos faoliyatini
susayishidan,
b) Sa
+2
va Na
+
almashinuv mexanizmi buzilishidan
v) mitoxondriyani Sa
+2
ni akkumlyatsiya qilish funksiyasi buzilishidan kelib
chiqadi va natijada hujayra ichida turg‘un Sa
+2
ni ko‘p bo‘lishidan quyidagi buzilishlar
kelib chiqadi.
a) Sa
+2
ishtirokidagi vazifalar buziladi, misol uchun, muskul hujayra
miofibrillalarni kontrakturasi, bunday xolatda muskul hujayralari bo‘shashmay qoladi.
b) fosfolipaza A
2
aktivligi ortib ketadi.
v) xujayrada oksidlanish va fosforlanish buziladi.
III. Hujayra shikastlanishini elektrolit-osmotik mexanizmi
Ushbu mexanizmning patogenetik asosida xujayra kationlari Na
+
, K
+
ni surilishi
yotadi. Na
+
, K
+
ni hujayra ichiga, K
+
ni aksincha hujayra tashqarisiga intensiv
diffuziyasi organizmda umumiy suv-elektrolit almashinuvini buzilishida yuzaga chiqadi
va ularning konsentratsion elektrik gradiyentlari buziladi.
Na
+
, K
+
nasosi buzilishga ATF kamomadi, bunga sabab, ATF asosan glikoliz
xisobiga sintezlanadi, bu esa hujayraga glyukozani kam tushishi bilan bog‘liq bo‘ladi.
Bundan tashqari, Na
+
, K
+
nasos faoliyatini buzilishiga hujayra lipid qavati xossasini
buzilishi ham sabab bo‘ladi, bu asosan aterosklerozda xolesterinni ko‘payishidan kelib
chiqadi.
Ushbu nasoslar faoliyatini buzilishi hujayra membrana potensialini buzilishiga,
uning shishishiga, membranani osmatik chuzilishiga, bular esa uning bar’yer
funksiyasini buzilishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |