Mashinalardan foydalanish asoslari

 
Nazorat savollar 
1. Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash tizimining tuzilmasi nimalardan 
iborat? 
2. Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash turlari va ularning mazmunlarini 
aytib bering. 
3. Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash me’yorlari nima va ularning 
qiymatlari qaysi xujjatlarda keltiriladi? 
 
5.QISHLOQ XO‘JALIK TEXNIKALARIGA TEXNIK XIZMAT 
KO‘RSATISH VA TA’MIRLASH TIZIMI VA USULLARI 
5.1. Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash me’yorlarini
resurslar bo‘yicha to‘g‘rilash
Resurslar bo‘yicha to‘g‘rilashning asosiy vazifalari quyidagilardir: 
- ob’ektiv ta’sir ko‘rsatadigan omillarning Qishloq xo‘jalik texnikasi 
ekspluatatsiyasi (QXTE) me’yorlariga ta’sirini son jihatdan hisobga olish; 
- tarif va tannarx o‘zgarishida tekshiruvchi tashkilotlar (soliq va transport 
inspeksiyasi, prokuratura, mahalliy ma’muriyat) oldida huquqiy asoslarga ega 
bo‘lish va boshqalar. 

---

57 
Resurs bo‘yicha to‘g‘rilashda etalonga nisbatan berilgan sharoit uchun 
to‘g‘rilash koeffitsientlari yordamida QXTE me’yorlari o‘zgartiriladi. 
Muayyan sharoit uchun QXTE me’yorlari quyidagicha aniqlanadi: 
1) TXK davriyligi: 
3
1
K
K
L
L
M
i
i



,
(5.1) 
2) Avtomobilning mukammal ta’mirgacha yoki resurs yo‘li: 
3
2
1
K
K
K
L
L
M
K
K




,
(5.2) 
3) TXK ish hajmi: 
5
2
K
K
t
t
M
iTXK
iTXK



,
(5.3) 
4) Joriy ta’mirlash ish xajmi: 
5
4
3
2
1
К
К
К
K
K
t
t
M
ЖТ
ЖТ






,
(5.4) 
bu erda:
M
i
L
, 
M
K
L
, 
M
iTXK
t
, 
M
ЖТ
t
- TXK davriyligi, mukammal ta’mirgacha 
yoki resurs yo‘li, TXK ish hajmi va JT ish xajmining me’yoriy qiymatlari 
(Nizomdan olinadi); 
K
1
- ishlatish sharoitini hisobga oluvchi koeffitsient; 
K
2 
- mashina turini va uning ishini tashkil qilinishini hisobga oluvchi 
koeffitsient (5.5-jadval); 
K
3
- iqlim sharoitini hisobga oluvchi koeffitsient ; 
K
4
- mashinaning ishlatish boshlangandan buyon ishlagan vaqti (yoki 
“yoshi”) ni hisobga oluvchi koeffitsient ; 
K
5
– mashinalar soni va mos guruhini hisobga oluvchi koeffitsient. 
Misol. Issiq iqlim xududida III ishlatish sharoiti toifasida ishlayotgan 
avtopoezd KamAZ-5320+GKB 8328-030 ning mukammal ta’mirgacha 
bosgan yo‘li hamda birinchi va ikkinchi TXK lar davriyligi aniqlansin. 
Yechim: O‘zbekiston Respublikasi 1966 yil Nizomidan quyidagi 
me’yorlarni tanlab olamiz. 
М
МТ
L
= 270 000 km, 
М
L
2
= 108 00 km, 
М
L
1
= 3600 km,
K
1
= 0,8; K
2 
= 0,9; K
3
= 1,0. 

---

58 
Mukammal ta’mirgacha bosgan yo‘li: 
км
К
К
К
L
L
М
МТ
МТ
204400
0
,
1
9
,
0
8
,
0
270000
3
2
1









TXK-1 davriyligi: 
км
К
К
L
L
М
2880
0
,
1
8
,
0
3600
3
1
1
1







TXK-2 davriyligi: 
км
К
К
L
L
М
8640
0
,
1
8
,
0
10800
3
1
2
2






