Мавзу: Мактабгача таълим муассасаларда

«СИЧҚОНЛАР ВА МУШУК»

Болалар — сичқонлар инларида (хона девори бўйлаб ёки майдончанинг ён томонларига қатор қўйилган скамейка ёки стулларда) ўтирадилар. Майдонча бурчакларидан бирида мушук ўтиради. Мушук вазифасини тарбиячи ижро этади. Мушук ухлаб қолади, сичқонлар эса хона бўйлаб югуриб кетишади. Бироқ, бирдан мушук уйғонади, қаддини ростлаб керишади, миёвлайди ва сичқонларни тута бошлайди. Сичқонлар тез югуриб кетадилар ва ўз инларига кириб яширинадилар (стуллардан ўз жойларини эгаллайдилар). ҳамма сичқонлар ин-инига кириб кетгандан сўнг, мушук яна бир марта хона бўйлаб айланади. Кейин ўз жойига келади ва ухлайди. Ўйин 4—5 марта такрорланади.

Сичқонлар мушук кўзини юмиб уйқуга кетгандан кейингина ўз инларидан чиқишлари ва мушук уйғониб миёвлаганидан кейин инларига қайтишлари мумкин. Тарбиячи сичқонлар инларидан чиқишини кузатиб туради. Ўйинда ўйинчоқ мушукдан фойдаланилса ҳам бўлади. Кубиклар ҳам ин вазифасини ўташи мумкин. Бунда болалар кубиклар устига чиқиб турадилар.


«ПАХМОҚ КУЧУК»

Болаларнинг бири пахмоқ кучукни ифода этади. У полда бошини олдинга узатилган қўлларига қўйиб ётади. Қолган болалар аста унинг атрофига тўпланишиб шеър ўқийдилар:

Пахмоқ кучук ётади,

Қаранг, хуррак отади.
Билиб бўлмайди асло
Уйғоқми у, ухларми ё.
Секин келиб уйғотсак,
Қизиғ иш бўлса керак.

Болалар кучукни уйғота бошлайдилар, унинг тепасига келиб, энгашиб, отини айтадилар, чапак чаладилар. Кучук ирғиб ўрнидан туриб кетади ва қаттиқ вовуллайди. Болалар ҳар томонга қочиб кетадилар. Кучук уларнинг кетидан қувлайди, бирортасини ушлаб олишга ҳаракат қилади. Ўамма ҳар томонга қочиб, беркиниб олганидан сўнг, кучук яна ерга ётади. Ўйин 3—4 марта такрорланади.

Агар кучукни тарбиячи акс эттирадиган бўлса, у стул ёки скамейкада ўтириб «ухлайди».


«ТЕКИС ЙЎЛ БЎЙЛАБ»

Болалар эркин ҳолда тўпланишади ёки қатор бўлиб ўйнагани кетишади. Тарбиячи муайян маром ва оҳангда қуйидаги сўзларни айтади:

Теп-текис йўл устидан,

Теп-текис йўл устидан,
Ташлайлик қадам.
Майда тошлар устидан,
Майда тошлар устидан
Борайлик биз бирга.
Тушиб кетдик чуқурга!
«Теп-текис йўл устидан» сўзлари айтилганда болалар қадам ташлаб юрадилар. Тарбиячи «Майда тошлар устидан, майда тошлар устидан», дейиши билан, иккала оёқларида сакраб, сал олдинга силжиб борадилар. «Тушиб кетдик чуқурга» сўзларини эшитишлари биланоқ, чўнқайиб ўтириб оладилар. «Чуқурдан чиқиб олдик», дейди тарбиячи. Болалар ўринларидан турадилар. Тарбиячи шеърни яна такрорлаб, сўнг қуйидаги бошқа сўзларни айтади:

Теп-текис йўл устида,

Теп-текис йўл устида,
Юравериб чарчадик,
Юравериб чарчадик,
Юринглар, уйга кетдик,
Мана, уйга ҳам етдик.

Шеър тугагандан кейин болалар уйларига қараб югуради­лар (уй қаерда бўлади — скамейкадами, тортилган тўғри чизиқ орқасидами ёки бошқа бир жойдами, бу олдиндан келишиб олинади).

Ўаракатларни ҳар хил қилиб ўзгартириш мумкин, лекин улар шеърга мувофиқ келиши зарур (масалан, майда тошлар устидан бир оёғқдан иккинчи оёққа ҳатлаб ёки бир оёқлаб ўтиш ва ҳакозо). Тарбиячи ҳаракат топшириғини узайтириш ёки қисқартириши мумкин. Бунинг учун у шеърнинг ҳар бир сатрини кўпроқ ёки озроқ такрорлайди.