Mavzu: ro’zi choriyev hayoti va ijodi. Reja: kirish i-bob. O’zbekiston xalq rassomo ro‘zi choriyev hayoti

1.2 
San’atdagi ilk qadamlari.
Ro’zi Toshkentga kelganida: ”Men rassomlikdan imtixon topshirishga 
qo’rqmayman, ammo tildan chatoqman ‘’, dedi bilim yurti hovlisida tanishib qolgan 
Sasha Botsman degan bolaga
-Bo’lmasa,o’z tilingda imtihon topshir,-dedi Sasha. 
-Xamma gap shunda-da o’zbekchadayam ruschadayam yozolmiman,-dedi 
ro’zi. 
Aytganiday bo’ldi. Xamma imtihonlardan o’tdiyu inshodan yiqildi.Rus 
muallimaning rahmi keldimi yoki uning chizgan ishlaridan habardormi, qayta 
imtihon olib’’uch ‘’ baho qo’ydi.Ro’zi bilim yurtiga qabul qilindi.O’sha rahimdil 
rus muallimaga doimo yangi chizgan narsalarini ko’rsatib.. 
-Bir kuni ‘’uch’’ bahongizni oqlayman,der edi 
Birinchi kursni bitirgan yili Ro’zini armiyaga chaqirishdi. Kursdoshlari u 
bilan xayirlashar ekan: 

---

-Sen kelguningcha biz ham boshqa kurslarga o’tmay turamiz, deb 
xazillashishdi 
Armiya xizmati bolalar uyida o’sgan yigit uchun unchalik og’ir 
kechmadi.Harbiy intizom,mashqlar ko’p bo’lishiga qaramay Ro’zi albomga suratlar 
chizishga vaqt topardi uning rassomligini,hatto generalning qulog’iga yetibdi.Bir 
kuni uni chaqirib
-Mana shu kartinalardan ko’chira olassanmi?,dedi 
-Urinib ko’raman,o’rtoq general,dedi Ro’zi 
Bir necha kundan keyin Viktor Vasnetsovning “Alyonushka” kartinasidan 
nusxa ko’chirib berdi. Bundan tashqari Ro’zi mohir klassik rassomlarning 
asarlaridan ko’chirma olish bilan mashg’ul bo’ldi.Ro’zi armiyadan qaytkanida akasi 
vagzalda kutib oldi. 
-Armiyadan nima keltirding o’zi? Yuking buncha ko’p,-deb xayron bo’lardi. 
-Bu sir. Uyga boraylik keyin ko’rasan,-dedi Ro’zi 
Akasi uyga keltirilgan yuklarning bari Ro’zi chizgan asarlar ekanligini 
ko’rgach, og’zi ochilib qoldi. 
-Qanday qilib vaqt topting? –dedi u nixoyat 
-Chizmoqchi bo’lgan kishiga istasa vaqt topiladi,- dedi ro’zi kulib. 
Bilim yurtida bu ishlari unga juda asqotdi. Birdan uchinchi kursga o’tdi. 
Izlanishlar, ilk saboqlar boshlandi. Yoz oylari ham u dam olmay Buxoro, Xiva, 
Surxondaryo tomonlarga jo’nab ketar, tinmay rasm chizardi. 1957 yil u bilim yurtini 
tugatib Lelingradga o’qishga otlanayotgan edi. Keta turib,vokzalda uning “Buxoro 
bozorida”asarini Moskvada ochiladigan “O’zbek adabiyoti va san’ati xaftaligi” 
ko’rgazmasiga olishganini eshitdi.Odamzod ko’ngli o’ssa,qanot cjiqarishi hech gap 
emas,deydilar.U shu yozda Leningradga bordi,Reppi nomidagi badiiy institutga 
qabul qilindi Ro’zi o’z bilim ufqini kengaytirib bordi. Eng muhimi ranglar sehrini 
mushohada qilishni o’rganishga intildi. Rassom Yuriy Neprinsev uning ishlarini 
ko’rib

---

-Sen bilan yigirma yildan keyin yana shu yerda uchrashamiz.Sen o’shanda 
albatta taniqli rassom bo’lasan.Leningradda shaxsiy ko’rgazmangni ochasan,dedi. 
-Siz unda….Halq rassomi bo’lasiz dedi Ro’zi hazlga olib. 
Ustoz shogirdning bu hazl gaplari yigirma yildan so’ng chin haqiqatga 
aylandi. Ro’zi aka Lelingrad (xozirgi San-Peterburg)da shaxsiy ko’rgazma ochdi, 
ustozi bilan uchrashdi.Ustozi xam bu payt xalq rassomi, qator unvonlar soxibi 
bo’lgan edi.Tret`yakov galereyasi va Ermitajdagi umrboqiy asarlar bilan tanishdi. 
Repin, Van Gog, Pikasso kabi ulkan rassomlar ijodini o’rgandi. Soatlab ularning 
maftuni bo’ldi. 
«O’tmishga qarab ish tutish, moziyni salmoqlab ko’rish ko’p savob ishdir», 
degandi atoqli yozuvchi Abdulla Qodiriy. Ro’zi Leningradda tahsil ko’rgan yillari 
tarixni o’rganishga harakat qildi. Ta’til va amaliyot paytlarida Buxoroga kelib, 
diplom ishi uchun material to’plashga kirishdi. U aniq bir fikrga, «Buxoro 
amirligining yemirilishi» degan katta polotno ishlashga qaror qilgandi. Buxoro 
bozori yonida mol`bertini qo’yib, o’ziga kerakli odamlardan bir oz to’xtab turishni 
iltimos qilganliklari, amirlik davridagi kiyim va aslahalarini sinchiklab 
o’rganganliklari bejiz ketmadi. 1965 yilda institut pedagoglari «Buxoro amirligining 
yemirilishi» diplom ishi kartinasini yuksak baholadilar. To’g’ri, ungacha rassom 
Aleksandr Pantileev ham «Buxoroning yemirilishi» kartinasini yaratgandi. Ro’zi 
Choriev bu kartinani ko’rmagan edi. Bu haqda o’ziga aytganimda, rassom juda 
qiziqib: «Ko’rishim kerak», – dedi hovliqib. Ammo uning kartinasi mutlaqo 
o’zgacha ekanligini ko’rib xotirjam bo’ldi. uning kartinasi Pantileev kartinasidan 
qolishmasligini, hatto ba’zi jihatlardan ustun ham ekanligiga amin bo’ldi. Ro’zi 
Choriev asarida respublikamizdagi ostin-ustun qilgan voqealar, xalqning yashash 
tarzi nozik bo’yoqlarda yuksak mahorat bilan chizilgandi. 
1966—73 yillar 
Toshkent
 
pedagogika
 institutida dars bergan. 1990-yildan 
Respublika bolalar ijodiyoti markazida badiiy rah’arbo'lgan. Choriyev 
asarlarida 
oʻlka
 manzaralari, oʻtmishi va bugungi kuni, kishilarini yorqin 
boʻyoklarda katta mahorat bilan aks ettirgan. Choriyev ijodi rangtasvirga milliy ruh, 

---

urfodatlar, zamondoshlar, mashhur namoyandalar obrazlari turkumini olib kirishi, 
qishloqlarda 
tasviriy sanʼat
 galereyalarini tashkil qilishi bilan alohida ahamiyatga 
ega. Portretlar («Zamondoshim», «Doʻstim portreti», «
Kelin
. Shohi soʻzana», 
«
Firʼavn
. Erkak portreti», «Boysunlik qariya», «Poshxurdlik qiz Barno», «Sayroblik 
chol», «
Qish
. Avtoportret»), maishiy va tarixiy («Suhbat», «Xumson oqshomi», 
«Oltintopgan 
koni», 
«
Nay
. 
Choʻpon 
bola», 
«Boysun», 
«
Bahor
. 
Sherobod
 manzarasi»,«Bogʻlar» va b.) va sh. k. mavzulardagi asarlari 
mashxur. Ro’zi Choriyev Oʻzbekiston tasviriy sanʼatini targʻib qilishda fidoyilik 
koʻrsatgan: uning tashabbusi va bevosita ishtirokida Respublika bolalar ijodiyoti 
markazi, viloyatlar (
Surxondaryo
 va b.)da tasviriy 
sanʼat
 muzeylari tashkil qilingan, 
yosh rassomlarga gʻamxoʻrlik koʻrsatgan. 1969-y. dan Xalqaro koʻrgazmalarda 
qatnashib 
kelgan. 
Yevropa
 (Italiya, 
Shvetsiya, 
Gretsiya
 va 
b.), 
Osiyo, 
Afrika
 mamlakatlarida ijodiy safarda boʻlib, taassurotlari asosida qator 
asarlar yaratgan. Choriyev haqida «Koʻngil kamalagi yoki Roʻzi Choriyevni 
eslab…» filmi yaratilgan (2004). Choriyev asarlari respublika va xorijiy 
mamlakatlarning muzeylari va xususiy toʻplamlarida saklanadi. «
Chorvoq
 vodiysi», 
«Surxondaryo 
odamlari» 
asarlari 
turkumi 
uchun 
Hamza
 nomidagi 
Oʻzbekiston 
Davlat
 mukofoti laureata (1983). «Elyurt xurmati» ordeni bilan 
mukofotlangan (1998). Tasviriy san’at inson tarixining ilk davrlaridayoq paydo 
bo’lgan. Uning ahamiyati, kishilik jamiyatida tutgan o’rni haqida ko’p bahslar 
bo’lgan va bo’lib kelmoqda. Quyida biz rassom Ro’zi Choriev ijodi haqida gap 
boshlar ekanmiz, avvalo bu haqda uning fikrini keltirish joiz: «Yer yuzida yaxshilik 
va yomonlik yonma-yon turadi, – dedi u, – Odamlarda yaxshilik, ezgulikka, 
ezgulikka mehr va muhabbat va ayni vaqtda adolatsizlikka nafrat uyg’otishda san’at, 
shu jumladan, rassomlik katta kuch, deb bilaman…» Ha, chindan ham katta kuch. 
Ijod manbai – hayotning o’zi deb bejiz aytishmagan. Buni biz XX asr o’zbek tasviriy 
san’atining yirik namoyandasi, O’zbekiston xalq rassomi, O’zbekiston Badiiy 
Akademiyasining akademigi Ro’zi Choriev ijodida ham ko’rishimiz mumkin.