Mavzu: Sifat soz turkumi va uning morfologik hususiyatlari

Shakl bildiruvchi ba'zi sifatlar holat bildiruvchi sifat tarzida qo'llanadi: uzun (bola), ortiqqina (yigit), tiqmachoq, bo'liq, ingichka, yo'g'on kabi. Bu sifatlar predmetning ichki va tashqi shakl ko'rinishlarini ifodlaydi. Hajm bildiradigan siftalar. Bunday siftalar predmetning kaatta-kichikligi, uzun-qisqaligi, past-yualandligi, keng-torligi kabi xussuiyatlarni bildiradi. So'qmoq katta yo'qga tutashgan joydan bepoyon dala boshlanar edi. (A.Q.).

• Shakl bildiruvchi ba'zi sifatlar holat bildiruvchi sifat tarzida qo'llanadi: uzun (bola), ortiqqina (yigit), tiqmachoq, bo'liq, ingichka, yo'g'on kabi. Bu sifatlar predmetning ichki va tashqi shakl ko'rinishlarini ifodlaydi. Hajm bildiradigan siftalar. Bunday siftalar predmetning kaatta-kichikligi, uzun-qisqaligi, past-yualandligi, keng-torligi kabi xussuiyatlarni bildiradi. So'qmoq katta yo'qga tutashgan joydan bepoyon dala boshlanar edi. (A.Q.).
• Xarakter-xususiyat bildiradigan sifatlar. Bunday sifatlar jonli va jonsiz predmetlarning o'ziga xos xussuiyatlarini bildiradi. Himmatli, qo'li ochiq, odamshavanda bir yigit yelganlarni qarshi olardi.

Hid bildiruvchi sifatlar: Oshxonadan dimog'imga ishtahani ochuvchi ёqimli ovqat hidi gup etib urildi. Holat bildiradigan sifatlar. Bunday sifatlar predmetning doimiy va doimiy bo'lmagan belgisini bildiradi: sovuq, havo, baquvvat odam. Holat bildiruvchi sifatlar 2 xil bo'ladi: A) psixik holatni ifodalaydi: xursand, xafa, kasal, injiq, joxil. U mahallada katta-kichik: hamma bilan salomlashar, xursand kishi bilan chaqchaqlashib xafa bilan dardlashar edi. B) Tabiiy holatni ifodalaydi: yosh, qari, keksa. Savalab ёqqan yomg'irdan so'ng oftobning qizib ketishi qari mudarris Kamoliddin Mahmudni ham xujrasidan chiqarib yubordi. (M.I.) O'rniga ko'ra belgi bildiradigan sifatlar: Uydagi gap ko'chaga chiqmasin, nasihat qildi ota.

• Hid bildiruvchi sifatlar: Oshxonadan dimog'imga ishtahani ochuvchi ёqimli ovqat hidi gup etib urildi. Holat bildiradigan sifatlar. Bunday sifatlar predmetning doimiy va doimiy bo'lmagan belgisini bildiradi: sovuq, havo, baquvvat odam. Holat bildiruvchi sifatlar 2 xil bo'ladi: A) psixik holatni ifodalaydi: xursand, xafa, kasal, injiq, joxil. U mahallada katta-kichik: hamma bilan salomlashar, xursand kishi bilan chaqchaqlashib xafa bilan dardlashar edi. B) Tabiiy holatni ifodalaydi: yosh, qari, keksa. Savalab ёqqan yomg'irdan so'ng oftobning qizib ketishi qari mudarris Kamoliddin Mahmudni ham xujrasidan chiqarib yubordi. (M.I.) O'rniga ko'ra belgi bildiradigan sifatlar: Uydagi gap ko'chaga chiqmasin, nasihat qildi ota.