Minerallar


Download 1.74 Mb.
bet4/6
Sana31.01.2023
Hajmi1.74 Mb.
#1144528
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Minerallar

4. O k s i d l a r va g i d r o o k s i d l a r s i n f i. Bu sinfga metall va metallsimonlarning kislorod va suv molekulalari bilan birikkan minerallari kiradi. Kislorod bilan birikuvchi elementlar 40 dan ortiq bo‘lib, 250 ga yaqin minerallarni hosil qiladi. Oksidlar sinfiga kiruvchi minerallar umum minerallarning 17% ini tashkil qiladi, bundan 12,6 % ini kremniy oksidi, 3,9 % ini temir oksidi va qolgan qismini gidrooksidlar tashkil etadi. Oksidlar va gidrooksidlar sinfiga kiruvchi minerallarning ko‘pchiligi sanoatning ko‘p sohalarida amaliy ahamiyatga ega. Bu sinfga kiruvchi minerallar: sodda, murakkab gidrooksidlarga ajratilgan. 


5. K a r b o n a t l a r s i n f i. Bunga karbonat kislotasi (H2CO3) tuzlarining birikmasidan paydo bo‘lgan cho‘kindi va metfomik jins metallari kiradi. Karbonatlar sinfiga 80 ga yaqin minerallar ma’lum bo‘lib, er po‘stining ustki qavatida ko‘p uchraydi va uning 2 % ini tashkil etadi. 
Karbonatlar sinfi minerallari suvsiz karbonatlar va suvli karbonatlar guruhiga ajratiladi. 
Suvsiz karbonatlar: Suvli karbonatlar:
Kalsit – CaCO3 Soda – Na2CO3 . 10H2O 
Magnezit – Mg CO3 Malaxit – CuCO . Cu(OH)2
Dolomit – CaMg(CO3)2 Azurit 2SuCO3 . Cu(OH)2
Siderit – FeCO3
Sodda oksidlar: Murakkab oksidlar:
Kuprit – Cu2 O Ilmenit – Fe Ti O3
Kassiterit – Sn O2 Magnetit – FeO. Fe2O3
Sinkit – Zn O Xromit – FeO. Cr2O3
Kvars – Si O2
Murakkab gidrooksidlar:
Korund – Si O2 Opal – SiO2 . nH2O
Gematit – Fe2 O3 Limotit – Fe2O3 . nH2O
Psilomelan – MnO . MnO2 . nH2O 
Title
6. Sulfatlar sinifi. Bu sinfga sulfat kislotasi H2SO4 tuzlari kiradi. Sulfatlar sinfi minerallari natriy, kaliy, magniy, bariy elementlari bilan sulfatlarning birikishidan hosil bo‘ladi va er po‘stining 0,61 % ini tashkil etadi.
Er po‘stida eng ko‘p uchraydigan suvsiz va suvli sulfatlar mineraliga:
Title
7. V o l f r a m a t l a r. Bu sinf minerallari volfram kislotasi H2WO4 ning tuzlari bo‘lib, er po‘stida juda oz uchraydi. Volframatlar sinfiga tipik vakil v o l f r a m i t (Mn, Fe) WO3 va suvli fosfatlardan- sheelit Ca WO4 bo‘lib, volfram metalini olish uchun muhim xom ashyodir. O‘zbekistonda Nurota, Zirabuloq, Qoratepa tog‘laridan topilgan. 
Title
8. F o s f a t l a r. Qishloq xo‘jaligida o‘g‘it olish uchun xom ashyo sifatida foydalaniladi. Bu minerallarga fosfor kislotasining H3PO4 mineral tuzlari - m i sh ya k – H3AsO4, vanaditlar- H3VO4 kislotaning tuzlari kiradi. 
Title
9. N i t r a t l a r s i n f i. Bu sinfga azot kislotasi (HNO3) ning suvda oson eriydigan tuzlari kiradi. Nitratlar er po‘stida organik qoldiqlarning biokimyoviy parchalanishi natijasida hosil bo‘ladi. 
Nitrat minerallaridan (NaNO3) natriyli va kaliyli (KNO3) selitralar qishloq xo‘jaligida azot o‘g‘itlari olish uchun muhim xom ashyo hisoblanadi. Natriyli selitra koni CHilidagi And tog‘ tizmalarida topilgan.
Title
10.Silikatlatr Bu sinf minerallari kremniy va alyumin kremniy kislotalarining tuzi bo‘lib er po‘stida magmatik va metaformik jarayonlari bilan bog‘liqdir. SHuning uchun silikatlar sinfi minerallari bilan ko‘pchilik foydali qazilma xom ashyolari aloqador. Silikatlar sinfiga kiruvchi minerallar 800 ga yaqin bo‘lib, er po‘stining 70 % idan ortig‘ini tashkil etadi. Bu sinf minerallarining kimyoviy
nurashidan hosil bo‘lgani kaolinit chinni olishda ishlatiladigan muhim xom ashyodir.

Download 1.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling