Модуль жалпы психология ғылымының дамуы дәріс тақырыбы: Жалпы психология пәніне кіріспе

Өзбекстанда психология пәнінің даму тарихы
Орта Азия халықтары ұзақ көп ғасырлық тариққа,бай мәдениетке ие.Орта Азияның орталығында жайласқан Өзбекстан шығыстың ең ежелгі мәдени орталығының бірі болып,ол дүние жүзілік пәні тарихына өз үлесін қосты..
Хорезимдік ғалым Ал-Хоразмийдің аты биздің замнымызға дейін «алгоритм» деген математика термин арқылы жетіп келген. Европада «Альфаганус»аты мен атақты болған ғалым Аҳмад ал-Фарғонидың «Астраномия негіздері» деген энциклопедик шығармасы XV ғасырда Батыс Европада өте әйгілі болған .
Орта ғасырларда «философтар мырзасы » деп аталған Бухоралық жазушы, атақты ғалым Абу Али ибн Синоның «Тиб заңдылықтары» шығармасы XVII ғасырда батыс Европа тәуіптерінің негізгі қолданбасы болып келді және келуде.Сонымен, Ибн Сино шығармашылығында материяның пайда болуы мүмкін болған нәрселерден алдын пайда болуы мүмкіндігі туралы пікірлері психология пәнінде негізгі мәнге ие.
Беруний және Форобий сияқты пән негізшілері іс-әрекетінің мәні жетерлі. Беруний математика, астрономия, физика, ботаника, география, жалпы геология, этнография, тарих және хронология салаларында жұмыс алып барған. Абу Райҳон Беруний шығармаларында «Дене және рух» қа тиісті оқиғалар талқыланған. Абу Райҳон Беруний 973 жылда Хорезимнің Кот, қазіргі Беруний қаласында туылған. Берунийдың әлеуметтік фалсафий көзқарастарындағы мүшелерінің бір –біріне тиістілігі,бір-бірінен айырмашылығы,әртүрлі әрекеттер және мінез-құлықтар барлығы негізделген. «Адам, - дейді Беруний, -табиғаты жақтан бір-біріне тығыз мүшелер қосылмасынан пайда болған қиын денеге ие оның жағдайы өз мінез-құлқына қарай әртүрлі болады». Берунидың пікірінше,адамдардың түр келбеті бір-біріне ұқсамасада,олар бір-бірінен айырмашылық етеді. Бұл айырмашылық олардың мінез-құлқында және табиғий ерекшеліктерінде көрінеді-деп айтады. Оның замандасы Абу Наср Форобий (Абу Наср Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Тархон ибн Ўзлиқ Сирдарё соҳилидаги Фороб шаҳридан)тірі кезінде «екінші ұстаз» атағын алған еді.
XX ғасырда Өзбекстанда басқа пәндер қатарында психологияның дамуына жол ашылды.Қазан Университетін аяқтаған 1933 жылдан бастап профессор атағына ие болған,1941-1968 жылдары Низамий атындағы Тош мемлекеттік пед-ка институтының психология кафедрасына меңгеруші болған білімді ақыл иесі П:И.Иванов Өзбекстанда психология пәнінің дамуына үлкен үлес қосты. 80-ге жақын мақала шығарып,жалпы психология,жас және педагогик психология,еңбек психологиясы бағытында елеулі еңбек етті. Оның осы еңбегінің арқасында «Өзбекстанда қызмет көрсеткен пән және техника жетекшісі»атағы берілді.1945-50 жылдары өзбекстанда психология пәні бойынша оқулық болмаған.И.П.Ивановтың «Психология»оқулығы өзбек тіліне аударылғанға дейін оның шәкірттері ұстазының сабағына қатысып өзбек тіліне аударып,талапкерлерге жеткізуге әрекет еткен.
Кейіннен, Давлетшин М.Г. Өзбекстанда психологияның дамуына үлкен үлес қосқан. Оның негізгі ғылымий бағыты талапкерлерде техник қызығу,қабілеттерінің қалыптасуына,еңбекке және мамандыққа бағыттау мәселелеріне,педагогика жоғары оқу орындарында оқытушы кадрлер таярлау сапасын асыруға қаратылған. Давлетшин М.Г. психология пәні докторы(1971), профессор (1972й). Ўзбекистан Республикасында қызмет көрсеткен пән жетекшісі,Низами атындағы ТДПУ психология кафедрасы меңгерушісі.Психология пәнінің өркендеуінде Раҳмонова М.Х. ның ролі үлкен.Бұл оқу кезеңінде зейіннің ролі,оқушылар зейінін оқу кезеңінде тұрақты ұстау,оқушылар зейінін индивидуал ерекшеліктер сияқты ұстау керектігін көрсетіп берді. Каримова Р. Ш, мектепке дейінгі балалардың ана тілін иелеуде психологик ерекшеліктерді анықтау,өспірімдердің оқу кезеңінде өз-ара қарым-қатынасын қалыптастыру бойынша ғылымий ізденулер алып барды. Республикамыз егемендікке жеткен соң Өзбекстанда психология пәнінің дамуында бұрылыс пайда болды. Ғ. Шоумаров (1990 жыл пән докторы, 1993 жыл профессор) дифференциал психология, әлеуметтік психология, этнопсихология, жанұя психологиясы, тұлға психологиясы үйренуге көп көңіл бөлді.Тошкент, Шарқ. 2000, “1001 сұрауға психологияның 1001 жауабы”. Ол 20 ға жақын пән намзаты мен бир неше пән докторын таярлаған.Қазіргі күнде Өзбекстан республикасы Президент басқармасында бас маслақатшы.