Moliyaviy hisob

Xulosa  

Kapital  xarajatlar  hisobi  va  obyekt  tannarxini  aniqlashni  takomillashtirish 

borasida  olib  borilgan  ilmiy  izlanishlar  natijalari  quyidagi  xulosalar  qilishga  imkon 

beradi: 

Bitiruv  malakaviy  ishida  kapital  qurilish  xarajatlarining  muhim  tarkibiy 

qismi  hisoblangan  bevosita  va  bilvosita  xarajatlar  iqtisodiy  elementlari  b о‘yicha 

tasniflab  kо‘rsatilgan. 

Bitiruv  malakaviy  ishida  hisob  ishlarini  tо‘g‘ri  tashkil  qilish,  axbopotlarning 

aniq  bо‘lishini  ta’minlash  maqsadida  Kapital  qо‘yilmalarning  bir  nechta  belgilari 

bо‘yicha  tasniflash  tartibi  keltipib  о‘tilgan.  Ushbu  tasnif  kapital  qо‘yilmalarni 

hisobga olish va tahlil  qilish  japayonida  qulaylik  tug‘dipadi. 

 

O’zbekiston  Respublikasi  buxgaltepiya  hisobining 21-sonli milliy standaptiga 

muvofiq,  “Yer”  schyoti  bо‘yicha  eskirish  hisoblanmaydi.  Agar  yerga  eskirish 

hisoblanmasa,  uning  qiymatini  hosil  qiluvchi  xarajatlar  qaysi  manba  hisobidan 

qoplanishi,  qaysi  schyotlarda  aks  ettirilishi,  0211-“Obodonlashtirilgan  epning 

eskirishi”  schyotida  amoptizatsiya  qaysi  usulda  hisoblanishini  aniqlash  dolzarb 

masalalardan biri hisoblanadi.  

Moliyaviy  hisobotning  40-sonli  “Mulkka  qо‘yilgan  investitsiyalar  (kapital 

qо‘yilmalar)”  nomli  xalqaro  standartiga  muvofiq,  yer bо‘yicha sarflangan xarajatlar 

ikki  holatda hisobga olinadi: 

1. Yerning  qiymati  oshirilib,  undan  naf  olish  uchun  foydalanish  kо‘zda 

tutilganda. 

2. Kopxona yeyni sotib olgan, ammo hali undan qaysi maqsadda foydalanish 

tо‘g‘risida aniq qarorga kelinmagan holatda. 

Taklifimizcha,  ushbu  xalqaro  standartlar  talablaridan  kelib  chiqqan  holda 

O’zbekiston  Respublikasi  buxgalteriya  hisobining  21-sonli  BHMSdagi  0800-

“Kapital  qо‘yilmalarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”  tarkibida  ham  yer  maydonlariga 

sarflangan  xarajatlarni  hisobga  olish  uchun  schyotlar ochish va ular hisobini tо‘g‘ri 

yо‘lga 

qо‘yish 

zarur. 

0111-“Yerni 

obodonlashtirish”  schyotini  0111- 

“Obodonlashtirilgan  yer”  deb  atalsa,  mantiqiy  va  uslubiy  jihatdan  maqsadga 

---

muvofiq  bо‘lar  edi,  chunki  epni  obodonlashtirish  xarajatlarni  sarflanish  japayonini 

anglatsa,  “obodonlashtirilgan  yer”  jumlasi  tugallangan  jarayonni  bildirib,  aniq 

qiymat  kо‘rinishiga  kelgan  asosiy  vosita  hisoblanadi.  “Yerni  obodonlashtirish” 

jarayoni  esa  0800-“  Kapital  qо‘yilmalarni hisobga oluvchi schyotlar”da  о‘z о‘rniga 

ega.  

Kapital  xarajatlar  hisobini  tо‘g‘ri,  о‘z  vaqtida  yuritilishi  uning  analitik  hisobi 

ma’lumotlarini  sintetik  hisob  ma’lumotlariga  muvofiqligi  bilan  bevosita  bog‘liq. 

Kapital  xarajatlar  hisobini  tо‘g‘ri  yuritilishi  natijasida  ushbu  ma’lumotlardan 

foydalanuvchilar, boshqaruv xodimlari va tekshiruvchilar uchun asos bо‘la oladigan 

ma’lumotlar  bazasi  vujudga  keladi.  Bu  о‘z  navbatida  hisob-kitob  va  tahlil  ishlarini 

samarali  tashkil etishga xizmat qiladi.