Mualliflar: Sultonmurod olim, Sunnat ahmedov, Rahmon qo'chqorov

daryo oqaveradi» shaklini olgan.
Uchinchi baytda ham yuz tasviri izchil davom etadi. Shoir uni Oy bilan Quyoshdan ham ortiq deb 
ta'riflaydi, chunki «Kishining ko'zi - tarozi» degan maqol bor-ku.
Shu tariqa to'rtinchi baytda tasvir yuzdan ko'zga o'tib oladi. Lirik qahramonning yor ko'zi oshiq qonidan 
iymanmayotgani, ya'ni qo'rqmayotganiga ajablanayotgani bejiz emas, axir: «Hindi qayda qon ко 'rsa, 

---

www.arxiv.uz
saytidan yuklab olingan 
qo 'rqadi» degan maqol bor edi-ku! Bu yerda «ko'zing - hindi» deyilayotgani yo'q, lekin ko'z tasviri 
bilan maqolda «hindi» so'zi kelishi zimdan shuni yuzaga chiqazgan. Lutfiyning dardi - yor vasliga 
yetish, sababi u «Tiloganni tilogu» («Tilagan kishi tilagiga yetadi») degan maqolga umid bogiayapti.
Ko'rinib turganidek, asarda boshdan-oxir irsoli masal san'a-tidan mahorat bilan foydalanilgan. 
Buning badiiy-tab'iy (badi-iy-estetik) jozibasi bor. Bir qofiya tizimiga tushadigan shuncha maqolni 
topib, ularni ustalik bilan qo'llashi shoirning yuksak mahoratidan dalolat beradi.
Savol va topshiriqlar
1. Yozma adabiyotning xalq og'zaki ijodi bilan vobastaligi haqida nimalarni bilasiz? 
2. G'azal mavzusi, vazni, qofiyasini tahlil qiling. 
3. Matla'dagi tasvir go'zalligi va so'z nazokati haqida gapirib bering. 
4. Baytlar mazmuni va ulardagi xalq maqollarini birma-bir sharhlang. 
5. G'azaldagi o'zbek xalq maqollarini daftaringizga yozib oling, ularning hozirgi tilimizda mavjud yoki 
mavjud emasligini, o'zgargan bo'lsa, hozirgi shaklini aniqlang. 
turgan chiroqqa qiyoslanyapti. Baytda keltirilgan maqol - juda mashhur. Biroq hozirgi zamonda 
shamchiroq deyarli ishlatil-magani uchun bu maqol kam qo'llanadi. Holbuki, sham yoqil-ganda 
kuzating, rostdan ham uning tubiga nur tushmaydi, shu-ning uchun u yer qorong'i bo'ladi.
Ikkinchi baytda lirik qahramon yorning yuzini (orazini) ko'rishga ko'z tutayotganini aytadi, axir, 
maqol bor-ku: «Oqqan ariqqa oqar su(v)». Bu maqol hozir ham ko'p ishlatiladi. Faqat endi u «Oqqan 
daryo oqaveradi» shaklini olgan.
Uchinchi baytda ham yuz tasviri izchil davom etadi. Shoir uni Oy bilan Quyoshdan ham ortiq deb 
ta'riflaydi, chunki «Kishining ko'zi - tarozi» degan maqol bor-ku.
Shu tariqa to'rtinchi baytda tasvir yuzdan ko'zga o'tib oladi. Lirik qahramonning yor ko'zi oshiq qonidan 
iymanmayotgani, ya'ni qo'rqmayotganiga ajablanayotgani bejiz emas, axir: «Hindi qayda qon ко 'rsa, 
qo 'rqadi» degan maqol bor edi-ku! Bu yerda «ko'zing - hindi» deyilayotgani yo'q, lekin ko'z tasviri 
bilan maqolda «hindi» so'zi kelishi zimdan shuni yuzaga chiqazgan. Lutfiyning dardi - yor vasliga 
yetish, sababi u «Tiloganni tilogu» («Tilagan kishi tilagiga yetadi») degan maqolga umid bogiayapti.
Ko'rinib turganidek, asarda boshdan-oxir irsoli masal san'a-tidan mahorat bilan foydalanilgan. 
Buning badiiy-tab'iy (badi-iy-estetik) jozibasi bor. Bir qofiya tizimiga tushadigan shuncha maqolni 
topib, ularni ustalik bilan qo'llashi shoirning yuksak mahoratidan dalolat beradi.
Savol va topshiriqlar
6. Yozma adabiyotning xalq og'zaki ijodi bilan vobastaligi haqida nimalarni bilasiz? 
7. G'azal mavzusi, vazni, qofiyasini tahlil qiling. 
8. Matla'dagi tasvir go'zalligi va so'z nazokati haqida gapirib bering. 
9. Baytlar mazmuni va ulardagi xalq maqollarini birma-bir sharhlang. 
10.G'azaldagi o'zbek xalq maqollarini daftaringizga yozib oling, ularning hozirgi tilimizda mavjud yoki 
mavjud emasligini, o'zgargan bo'lsa, hozirgi shaklini aniqlang. 
^Chun duo qildim raqibg'a, berdi dashnom ul manga, Hayf emish ablahga qilmak izzat-u ikromni.
Kecha-kunduz chun tilarsen, Lutfiy, ul dilbar yuzin, Zulfitek o't uzra qilg'il doimo oromni.