Muhandislik geologik tadqiqotlar
Download 6.17 Mb. Pdf ko'rish
|
-qullanma
|
Muhandislik geologiyasi - fanning vazifasi qurilish maydonining
geologik sharoitini hisobga olib, inshootning chidamligi va mustahkamligini ta’minlashdir. Muhandislik geologiyasi fani quyidagi bo’limlarga bo’linadi: Gruntshunoslik - gruntlarning tarkibi va xossalarini o’rganadi; gruntlar mexanikasi - gruntlar mustahkamligi va bardoshligini o’rganadi; geologik - jarayonlarni o’rganuvchi maxsus muhandislik geologiyasi, muhandislik gidrogeologiyasi; muhandislik gidrodinamikasi - tabiiy geodinamik jarayonlar (surilishlar, jarliklar, sellar, eroziya, muzli gruntlarni o’rganish) shuningdek odamlarning ish faoliyatlari tufayli qurilishda hosil bo’ladigan jarayonlarni o’rganadi. Muhandislik geologiyasi rivojlanishi XIX asr oxirida boshlanib, bu vaqtda ko’plab yirik muhandislik inshootlari qurilishi boshlangan edi. XX asrning 20 - 30 yillariga kelib, muhandislik geologiyasi maxsus ilmiy yo’nalish bo’lib shakllandi. 6 Muhandislik geologiyasi fanining rivojlanishida, murakkab tabiiy sharoitda bo’lgan, Volxov, Dnepr, Svir, Quybishev, Kaxov elektrostantsiyalarining, Baltika - Belomor, Volga - Don kanallari, shuningdek Moskva, Leningrad, Kiev va Toshkent shahri tonnellarining qurilishi asos bo’lib xizmat qildi. Mazkur o’quv qo’llanmada geologik jarayonlarga muhim o’rin berilgan bo’lib, quruvchilar buni bilishlari kerak, chunki hozirgi sharoitlarda geologik jarayonlar shaharlarda, suv omborlari va qazilmagohli hududlarda faollashib bormoqda. Yer osti suvlari bosgan hududlar kengaymoqda, qirg’oqlarda surilishlar, o’pirilishlar ro’y bermoqda. Neft va gaz sanoati yo’nalishi bo’yicha bitirgan bakalavrlar muhandislik tarmoqlari inshootlari quriladigan maydonning geologik - litologik tuzilishini, gruntlarning turlarini, tarkibi, fizik - mexanik xususiyatlarini bilish bilan bir qatorda yer osti suvlari, ularning paydo bo’lishi, harakat qonuniyatlarini va ular bilan bog’liq bo’lgan geologik jarayonlar va hodisalar turlarini bilishi kerak. Bo’lajak neft va gaz sanoati mutaxassislari qurilish maydonining geologik sharoitlarini quriladigan inshoot mustahkamligi va chidamliliga ta’sirini taxlil qila olishi shartdir. |
