O `zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedogokika instuti kimyo yonalishi 12k-20 guruh talabasi Amirova Samina ning analitik kimyo fanidan kurs ishi mavzu: Ajratish va aniqlash

R = _*100%
k =
bu yerda,
- namunadagi mikrotarkibiy qismning ajratishgacha bo'lgan miqdori ;
- konsentratdagi mikrotarkibiy qismning ajratgandan keyingi miqdori ;
- asosiy tarkibiy qismning namunadagi miqdori ;
- asosiy tarkibiy qismning konsentratdagi miqdori.
Agar chiqarib olish darajasi R = 100 % bo'lsa, modda to'liq ajratilgan hisoblanadi.
Moddalarni ajratish va konsentrlashda taqsimlanish qonunlaridan foydalaniladi. Tagsimlanish qonuniga ko'ra, o'zgarmas haroratda muvozanat vaqtida erigan modda aktivligining birinchi va ikkinchi fazalardagi nisbati doimiy son bo'lib, u taqsimlanish konstantasi deb yuritiladi:
K =
Ideal eritmalar uchun aktivlikni konsentratsiya bilan almashtirib, A modda uchun quyidagini yozish mumkin:
K =
Ко’pchilik real analitik sistemalarda aktivlik kоeffitsientlari nisbati doimiy bo'Imaydi. Fazalar orasida raqobat muvozanati bo'lganligi uchun modda bir necha shakllarda bo'lishi mumkin. Shunday holda taqsimlanish koeffitsienti amaliy ahamiyatga ega bo'ladi:
K =
bu yerda, - organik, - suv fazalaridagi aktivlik yoki konsentratsiyalar deyilishi mumkin.
Ajratish va konsentrlash bir yoki ko'p bosqichli bo'lishi mumkin. Ко’pchilik hollarda bir bosqichli ajratish va konsentrlashda ajratiladigan va konsentrlanadigan modda to'lig'icha ajralmaydi, shuning uchun ko'р bosqichli ajratishdan foydalanishga to'g'ri keladi. Bir bosqichli ajratish va konsentrlashda ham, ko'p bosqichli ajratish va konsentrlashda ham ajratishning to'laligi tekshirilishi kerak. Buning uchun kimyoviy, spektral, radiokimyoviy, elektr kimyoviy va boshqa sezgir usullardan foydalanadilar. Ajratishning to'laligini tekshirish uchun tanlanadigan usul qulay, tezkor va aniq bo'lishiga alohida e'tibor beriladi. Ajratish va konsentrlash to'la bo'lgandan so'ng mоdda analiz qilishga kirishiladi. Buning uchun esa tegishli usul tanlanadi. Analiz usulini tanlash va baholashda aniqlanadigan moddaning хossalari, uni analizga tayyorlash va analiz qilish uchun sarflanadigan vaqt, analiz qilinuvchi obyektning tabiati, laboratoriya jihozlari, ularning zaruriy sezuvchanligi va aniqlik chegarasi kabilarga e'tibor beriladi.