Олий математика сизга та=дим этилаётган мазкур маъруза матнларида «Олий математика»


б) d(U(x) V(x))=V(x)dU(x)+U(x)dV(x)


Download 0.84 Mb.
bet28/62
Sana19.02.2023
Hajmi0.84 Mb.
#1214302
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   62
Bog'liq
ОЛИЙ МАТЕМАТИКА ФАНИНИНГ АСОСИЙ ВАЗИФАЛАРИ, УНИ АМАЛИЙ МАСАЛАЛАРНИ ЕЧИШДАГИ

б) d(U(x) V(x))=V(x)dU(x)+U(x)dV(x);
в) d(U(x)/V(x))=(V(x)dU(x)-U(x)dV(x))/V2(x) (V(x)0) былади.

  1. Ю=ори тартибли щосила ва дифференциаллар.

Биз элементар функцияларни щосилаларини щисоблаганда кырдикки, функция щосиласи яна х ызгарувчига бо`ли= функция былиши мумкин экан. Масалан: y=sinx , y1=cosx, y=x , y1=1/(2x)
Демак, функция щосиласидан яна х ызгарувчи быйича щосила олиш масаласини =араш мумкин экан.
Таъриф. Функция щосиласини щосиласи шу функцияни иккинчи тартибли щосиласи дейилади ва у’’ ёки f’’(x) каби белгиланади: y’’=(y)=(f(x)1=f11(x) . Умуман функцияни n-чи тартибли щосиласи (n-1)-чи тартибли щосиласини щосиласидир: y(n)=(y(n-1))1.

  1. Функция дифференциалининг тадби=лари.

Функция дифференциалидан амалий масалаларни ечишда кып =ылланилади. Наъмуна сифатида масалалар келтирамиз.
1-масала. Сигирни ёши х (йил) билан унинг суткалик берадиган сут ми=дори у (литр) ызаро у=-9,58+6,86х-0,49х2 ишлаб чи=ариш функцияси билан богланган. Агар сигирни ёши 3 ёшдан 5 ёшгача ызгарса, ундан олинадиган суткалик сут ми=дорини ызгариши ани=лансин.
Ечиш. Масала шартига кыра х0=3; х1=5; х=х10=5-3=2; f1(x)=6,86-0,98x; f1(x0)=f1(3)=6,86-0,98 3=6,86-2,94=3,92. У щолда суткалик сут ми=дорини ызгариши dy=f1(x0) x=3,92 2=7,84 литр.
2 -масала. Гыштга бо=илаётган =орамол вазнинг ысиши ва=тга (кунга) бо`ли= былиб ушбу у=f(t)=5t, t>49 ишлаб чи=ариш функцияси билан берилган. 64-чи кундан бошлаб 10 кун бо=илганда =орамол вазнини =анчага ортганлиги топилсин.
Е чиш. +орамол вазнининг орттирмаси у ни унинг дифференциали билан алмаштирамиз: у=dy=y1(t0) t.
Б изнинг мисол учун t0=64; t=74-64=10; y1(t)=5/2t. У щолда dy=(5/2)(1/t0 )t=(5 10)/(264)=(510 )/(28)=25/8=3,125 кг. Демак, та=рибан 10 кун ичида =орамол вазнига 3,125 кг =ышилар экан.
Биз ю=орида кырдикки, функция орттирмаси у учун у=f1(x0)x+(x)x формула ыринли былиб, х етарли кичик былганда, ушбу f(x0+x)f(x0)+f1(x0)x (4) та=рибий тенглик ыринли былади. (4) формула ёрдамида функцияни бирор ну=тадаги =иматини билган щолда бу функцияни х=х0+х ну=тадаги =ийматини та=рибан щисоблаш мумкин былади. Масалан, х, sinx, xn, lnx функцияларини бирор х=х0+х ну=тадаги та=рибий =ийматлари мос равишда =уйидаги та=рибий тенгликлардан ани=ланади:
 х0+х х0+(1/2 х0)х, sinxsinx0+cosx0 x,
xn=(x0+ x)nx0n+nx0n-1x, lnxln(x0+x)lnx0+(1/x0) x.
 М исол 1. 17 дан та=рибий илдиз чи=арилсин: х=17=16+1, х0=16, х=1; у щолда  17 16+(1/216 )1 =4+1/8=4,125.

Download 0.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling