Ona tili fanidan bilim va malakalarni mustahkamlash darslari

2.2 Lug'at tuzish va so'z tarkibidagi tushunchalar
Lug'at tuzish va so'z tarkibidagi tushunchalar, ona tilidagi so'zlar va ularning tarkibi, ma'noni va ularga oid boshqa tushunchalar bilan bog'liqdir. Bu mavzuda til o'qituvchilari quyidagi muhim masalalarni o'rganishni tavsiya qiladi:
So'zlar va ularning ma'nosi: Til o'qituvchilari o'quvchilarga lug'atning mavjudligi va qanday qilib uning yordamidan foydalanishni o'rganishni ta'lim etadi. Lug'atdagi so'zlarning tarjimalari, sinonimlari va antonimlari haqida ma'lumot beriladi.
So'z tarkibi: So'z tarkibi, so'zlarning o'zaro bog'lanishi va so'zlarni kelib chiqarish tartibi haqida tushunchalarni o'rganishni o'z ichiga oladi. Ushbu mavzuda quyidagi masalalar ko'zda tutiladi:

• 
  Ism, fe'l, sifat, masdar va qisqa so'zlarning tarkibi
  
• 
  So'zlar orasidagi aloqalar va ularning ko'pliklari
  
• 
  So'zlar va ularning funktsiyasi
  

Ijtimoiy tarmoqlarda ishlatiladigan so'zlar: Til o'qituvchilari o'quvchilarga ijtimoiy tarmoqlarda, masalan, elektron pochta, chatlar, ijtimoiy media va boshqa kommunikatsiya vositalarida ko'p ishlatiladigan so'zlar haqida ma'lumot beradi. Bu mavzuda quyidagi masalalar o'rgatiladi:

• 
  Tarqatilgan so'zlar, abbreviatsiyalar va emotikonlar
  
• 
  Ijtimoiy tarmoqlarda qo'llaniladigan so'zlar va ularning ma'nosi
  
• 
  Tilni ijtimoiy tarmoqlarda to'g'ri ishlatish prinsiplari
  

Lug'at tuzish va so'z tarkibidagi tushunchalar ona tilining grammatikasi bo'ylab o'rganiladigan muhim mavzulardandir. Bu mavzuda so'zlar orasidagi bog'lanishlarni va ularning ma'noni tushunishni o'rganishga yordam beruvchi tushunchalar ko'rsatiladi.

Quyidagi masalalar lug'at tuzish va so'z tarkibidagi tushunchalar mavzusida o'rganiladi:

• 
  So'zlar orasidagi bog'lanishlar: Lug'at tuzishda so'zlarning ma'noni va ularning bir-biriga bog'liq ravishda qo'llanadigan bog'lanishlar o'rganiladi. Bu masalada quyidagi tushunchalar ko'rsatiladi:
  

• 
  Sinonimlar va antonimlar: Ma'noni bir-biri bilan o'xshash yoki qarshiyoq so'zlar
  
• 
  Homonimlar: E'tiborli bo'lgan so'zning bir nechta ma'noni
  
• 
  Polisemantik so'zlar: Bir so'zning bir nechta ma'noni birida
  
• 
  Muammo yuzaga kelgan so'zlar: Lug'at tuzishda muammo yuzaga kelgan so'zlar va ularning ma'noni o'rganiladi. Bu tushunchada quyidagi masalalar o'rgatiladi:
  

• 
  Homograflar: Yozilishi va talaffuzi bir xil bo'lgan, lekin farqli ma'noni bo'lgan so'zlar
  
• 
  Homofonlar: Talaffuzi bir xil, lekin yozilishi va ma'noni farq qiladigan so'zlar
  
• 
  Ijtimoiy tarmoqlarda ishlatiladigan so'zlar: Lug'at tuzishning bir qismi ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqalgan so'zlar va ularning ma'noni bo'yicha tushunchalarni o'rganishga bag'ishlangan. Bu tushunchalarga misollar quyidagicha bo'lishi mumkin:
  

• 
  Hashteglar: Ijtimoiy tarmoqlarda ishlatiladigan belgilar (#)
  
• 
  Emotikonlar: Ijtimoiy tarmoqlarda hissiyat, reaksiya yoki xabarlar ifodalash uchun ishlatiladigan belgilar
  
• 
  Chatdagi qisqartmalarda ishlatiladigan so'zlar: "LOL", "BRB", "ASAP" kabi
  

XULOSA
Ona tili fanidan bilim va malakalarni mustahkamlash darslari kursi ona tilini mustahkamlash, yaxshi talaffuz qilish, ma'noni tushunish va ifodalashda rivojlanishga yo'l qo'yadi. Kursning asosiy mavzulari quyidagicha:

• 
  So'zlar va ularning ma'noni: O'quvchilar so'zlarni tushunish va ularning ma'noni bilan tanishadi. Bu darslarda so'zlar, sinonimlar, o'zaro bog'liqlik, kontekst asosida ma'noni o'rganiladi.
  
• 
  Atamalar va ma'nosi: Atamalar va ularning ma'nosi haqida tushunchalar beriladi. Ismlar va fe'llar ifodalash, to'g'ri tanlash va tushuntirish bu mavzunun muhim qismidir.
  
• 
  Ma'noni tushunishning nazariy va amaliy misollar: Nazariy va amaliy misollar orqali ma'noni tushunish va ifodalash rivojlanadi. Misollar orqali o'quvchilar o'zbek tilini tushunish va ifodalash qobiliyatini rivojlantirishadi.
  
• 
  Cümlelarni tuzish prinsiplari: Cümlelarni to'g'ri tuzish tartibi va qoidalari o'rganiladi. Grammatika, sintaksis va tarjima prinsiplari haqida ma'lumotlar beriladi.
  
• 
  Lug'at tuzish va so'z tarkibi: So'zlar orasidagi bog'lanishlar, muammo yuzaga kelgan so'zlar va ijtimoiy tarmoqlarda ishlatiladigan so'zlar tushuniladi. Bu mavzu ona tilining ma'noni tushunish va ifodalashning muhim qismidir.
  

Kurs o'qituvchilar tomonidan ma'lumotlar, amaliy mashg'ulotlar, misollar, darsliklar va qo'llanmalar yordamida o'tkaziladi. O'quvchilar ham amaliy mashg'ulotlar va misollar orqali o'rganish imkoniyatiga ega bo'ladi.

Ona tilining bilim va malakalarni mustahkamlash darslari ona tilini o'rganishda muhim ahamiyatga ega bo'lgan mavzulardan biri hisoblanadi. Bu darslar orqali o'quvchilar tilni to'g'ri talaffuz qilish, so'zlar va cümlelarni to'g'ri tuzish, matndagi ma'noni tushunish, adabiy til qoidalarini o'rganish va o'z fikr va fikrlarini ifodalash bo'yicha malakalarini rivojlantirishlari mumkin.
Bu darslar asosida quyidagi asosiy tushunchalar o'rgatiladi:

• 
  Ma'noni tushunish va ifoda qilish: O'quvchilar tilning ma'noni tushunishni va o'z fikr va fikrlarini ifodalashni o'rganishadi. Bu mavzuda so'zlar, cümlelar, matnlar va muammolar orqali o'quvchilar tilning ma'noniy tushunchalarini oshirishadi.
  

• 
  Grammatikaviy qoidalar: O'quvchilar tilning grammatikaviy qoidalari, so'z turlari, so'z qoidalari, cümle tuzish prinsiplari va lug'at tuzish bo'yicha bilimlarini mustahkamlashadi. Bu mavzuda lug'at tuzish, so'z qoidalarining to'g'ri qo'llanishi, cümlelarni to'g'ri tuzish va grammatikaviy muammolar hal qilish o'rgatiladi.
  

• 
  Intonatsiya va tilni talaffuz qilish: Darslar davomida tilni to'g'ri talaffuz qilish va intonatsiyaga e'tibor berish o'rganiladi. O'quvchilar tilning ovozli va ovozsiz harflarini to'g'ri talaffuz qilishni o'rgangan holda, tilni qat'iy to'g'ri ifoda qilish malakasini rivojlantirishadi.
  

• 
  Adabiy til qoidalarini o'rganish: Ona tilida adabiy til qoidalarini tushunish va adabiy matnlarda to'g'ri til ishlashni o'rganishga e'tibor beriladi. O'quvchilar adabiy qoidalarga amal qilish orqali nutqni va yozuvni sifatli va sezgir ravishda ifodalash malakasini oshirishadi.
  

Ona tili fanidan bilim va malakalarni mustahkamlash darslari kursi orqali o'quvchilar tilning ma'noni tushunish, ifoda qilish, grammatika, lug'at tuzish, intonatsiya va adabiy til qoidalari bo'yicha malakalarini rivojlantirishlari kutiladi. Darslar davomida amaliy mashg'ulotlar.