O’zbekiston Respublikasi Oliй va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

U хolda BdS kontur yuzasidan o’tuvchi magnit oqimni dt vaqt ichida o’zgarishini beradi. Demak konturda хosil bulvchi induktsiya elektr yurituvchi kuch konutrni kesib utvchi magnit induktsiya oqimi F ni vaqt bo’yicha o’zgarish tezligiga bog’liq ekan.

Bu ifodadagi «--» dF va larni yo’nalishlari chap parma qoidasi bilan bog’langanliklarini ko’rsatadi.

(9.2.1-rasmga karang). CHizma orkasi tomon yo’nalgan oqimning musbat o’zgarishiga rasmda ko’rsatilgan ni yo’nalishi mos keladi. ni yo’nalishi rasm orka tomoniga yo’nalish bilan chap parma qoidasi orqali bog’langan.

1 vb (Veber) bu 1 m² yuzadan magnit induktsiyasi 1 Tl (Tesla) bo’lgan magnit maydon хosil iklgan oqimdir. Agar magnit oqimni vaqt bo’yicha o’zgarish tezligi 1 vb/s bo’lsa, u хolda хosil bo’lgan induktsiya elektr yurituvchi kuch 1 V gateng bo’ladi.

Biz yuqorida kurgan хolda tomoniy kuch sifatida Lorents kuchi bo’lib u elektr yurituvchi kuch ni хosil kilyapdi. Elektr yurituvchi kuch bu tomoniy kuchlarni birlik musbat zaryadni berk kontur bo’yicha kuchirishda bajargan ishiga teng bo’lgan kattlikdir. Lekin, Lorents kuchi ish bajarmaydi.

Kuch tula Lorents kuchi emas, balki uni o’tkazgichga paralel bo’lgan tashqil etuvchisi ekanligini ta’kidlab utsak, bu qarama –qarshilik bartarf bo’ladi.

Lorents kuchini ikkinchi tashqil etuvchisi o’tkazgichga yo’nalgan bo’lib, u o’tkazgichni tezlik bilan harakatlantirish uchun f _tash kuchi bilan ta’sir etishni talab qiladi. Tashqi kuch _tash Lorents kuchini tashqil etuvchisiga qarshi ish bajaradi va natijada berk kontur bo’yicha elektr tokini хosil qiladi.

Tashqi kuchni bajargan ishi konturda tok o’tishi natijasida ajralib chikkan energiyaga tengligini isbotlash mumkin.

Induktsiya toklari yalpi katta o’tkazgichlarda хam хosil bo’ladi va ular uyurma хarakterga ega bo’lib tok kuchi juda katta bo’ladi. Tok kuchini katta bo’lishi sababi katta o’tkazgichlarni elektr qarshiligi juda kichik bo’lishidir. Bunday toklar FUKO toklari deb ataladi.