O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti biznes moliyasi

Yil	Pul oqimi, f. st.
Keltirilgan foyda, f. st.
0	{20 000)	(20 000)
	4000	3 540
1	<1 +0,13)
2	6000	4698
	(1 + O,13)^2
3	6000	4 158
	(1 + O,13)^3
4	7000	4191
	(1 + 0,13)^4
5	6000	3 258
	(1 +0,13)5

nvp(55)
Investitsiyalar ko‘lamini hisobga olsak, NPVning 55 f. st. qiymati noldan biroz farq qiladi. Shuning uchun amalda IRR 13% ga teng deb hisoblashimiz mumkin. Biroq, agar biz aniqroq raqamni olishni istasak, quyidagi mantiq asosida approksimatsiyani amalga oshirimiz mumkin: diskont stavkasining 1% ga oshishi (12% dan 13% gacha) NPVni 534 f. st. qisqartirdi. (+479 funt sterlingdan -55 funt sterlinggacha).

Natijada, NPVning -55 f. st.dan nolgacha ko‘tarilishi diskont stavkasini (55/534)% ga, ya‘ni taxminan 0,1% ga pasayishini talab qiladi. Shunday qilib, IRR 12,9%ga teng. Bunday yondashuv mutlaqo aniq emas, chunki NPVning diskont stavkasiga qaramlik grafigi to‘g‘ri chiziqlidir. Ushbu taxmin 3.1-rasmda ko‘rsatilgandek noto‘g‘ri. Biroq grafik to‘g‘ri chiziqqa yaqinlashadi, bu esa mazkur qaydni ahamiyatli emasligini ko‘rsatib turibdi.

3.1-rasm. A va B loyihalar uchun diskont stavkasiga NPVning bog„liqlik grafigi

Diskont stavkasi ko‘payganda NPV kamayadi
NPV nolga teng nuqtada diskont stavkasi IRR bo‘ladi. Aniq bo‘lgan loyihalarda NPV kamayish jadalligi farqlanadi. Agar diskont stavkasi 11,3% kam bo‘lsa, A loyihaning NPVi yuqori bo‘ladi, diskont stavkasi 11,3% yuqori bo‘lsa, B loyihaning NPVi yuqori bo‘ladi. Bu holat diskont stavkasi 11,3% dan past bo‘lgan holatlarda NPV va IRR o‘rtasidagi ko‘rsatkichlarda nomuvofiqlikni chiqaradi.
Diskont stavkasi 11,3% bo‘lganda har ikki loyiha uchun NPV tengdir (taxminan 200 f. st.ga teng).

Loyihalarni baholash uchun IRR ishlatilganda, qaror qabul qilish quyidagicha bo‘ladi: daromadlilikning belgilangan stavkasidan IRR yuqori bo‘lgan loyihalar qabul qilinadi. Agar loyihalar o‘rtasida raqobat mavjud bo‘lsa, IRR darajasi yuqori bo‘lgan loyiha tanlanadi.

IRR usuli NPV konsepsiyasiga o‘xshashdir, bir qarashda ularni birini-biriga almashtirish mumkindek tuyuladi. Shu asosda har qanday muayyan yechim uchun ular har doim bir xil xulosaga olib keladi, degan holatni qayd qilish mumkin. Ammo quyida usullarni taqqoslash buni rad etadi.