O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xalqaro yuk tashish shartnomalarining umumiy xarakteristikalari

Xalqaro savdoga bag‘ishlangan ilmiy adabiyotlarda "xalqaro savdo shartnomalari" termini bilan bir qatorda, "yetkazib berish" termini ham ko‘p uchraydi. Bundan tashqari Shmittgoff 1977- yildagi shartnomalariga asoslanib, yetkazib berishni quyidagicha belgilaydi:

1. 
   Tovarlarga egalik qilish huquqini o‘tkazuvchi oldi-sotdi shartnomalari.
   
2. 
   Tijorat tashkiloti turli mamlakatlarda joylashgan tomonlar bilan tuzilgan shartnomalar.
   

Bunday belgilash yetkazib berishni tashqi savdo shartnomasidan ajratmaydi, lekin yetkazib berish iborasining mavjud ekanligini ko‘rsatadi.
Fuqarolik kodeksiga ko‘ra yetkazib berish shartnomasi bo‘lib, shunday oldi- sotdi shartnomasiga aytiladiki, bunda molni yetkazib beruvchi kelishilgan vaqtda tovarni belgilangan joyga yetkazib berish majburiyatini oladi, sotib oluvchi esa tovarni qabul qilib olish va unga belgilangan pul miqdorini to‘lab berish majburiyatini oladi. Bunda oldi-sotdi bilan solishtirganda, ko‘zga kattaroq bir hajmdagi aniqlik hamda majburiy belgilarning mavjudligi tashlanadi. Tadbirkor - yetkazib beruvchi sifatida, tijorat faoliyatida yesa tovar va yetkazib berish muddatlaridir. Ushbu belgilarni tahlil qilib, huquqshunos Knyazev o‘zining "oldi- sotdi va yetkazib berish shartlarining o‘zaro bog‘liqligi masalasi" nomli maqolasida keyingi kalitli holatlarni aniqlab berdi:
Birinchidan, oldi-sotdi shartnomasida sotuvchi molni sotish majburiyatini olsa, yetkazib berish shartnomasida esa berib yuborish, oldi-sotdi shartnomasida sotib oluvchi qabul qilish majburiyatini oladi, yetkazib berish shartnomasida esa, qabul qilib olishdir;
Ikkinchidan, yetkazib berish shartnomasi faqatgina tadbirkorlar orasida tuzilishi mumkin, va mulk tijorat maqsadi uchun o‘tkaziladi. Bu shundan dalolat beradiki, yetkazib berish shartnomasi-belgilangan muddat ichida mulkni partiyalab takroriy o‘tkazilishidir.

2.