O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xalqaro dengiz yuk tashish shartnomasi

Tashqi savdo oldi-sotdi shartnomalari tijorat maqsadida ham tuziladi. Agar xalqaro oldi-sotdi shartnomasida molni yetkazib berish belgilangan vaqtda partiyalab amalga oshirilsa, bunday shartnoma teng huquqli ravishda "molni yetkazib berish tashqi savdo shartnomasi" deb ataladi yani bunday holatda ham "xalqaro oldi-sotdi shartnomasi" iborasi ham "tashqi savdo yetkazib berish" iboralarining har ikkisi ham qo‘llanilishi mumkin.
Dengiz va daryo orqali tashish quyidagi holatlarda amalga oshiriladi:
*20 va 40 funtli konteynerlarni yetkazib berish;
*Binokorlik materiallari, metalprokat va boshqa asosiy yuklarni jo‘natish;
*Gabaritsiz yuklarni transportirovkalash;
*Eksport-import tashishlarni tashkillashtirish;
*Portdagi yuklarga ishlov berishni ta’minlash;
*Syurveyer va talman xizmatlari;
*O‘ramalarni tuzatish va almashtirish;
*Yuklarni joylashtirish;
*Yukni tushirib avtomobil va temir yo‘l transportiga qayta yuklash.
Yo‘nalishlar harakati shaharlararo va xalqaro yo‘nalishlarda - O‘zbekiston RespublikasiIchki ishlar vazirligining Yo‘llarda harakatlanish xavfsizligi bosh boshqarmasi bilan kelishgan holda O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi tomonidan tasdiqlanadigan jadvallar bo‘yicha tashkil etiladi.
Quyida xalqaro miqyosda qo‘llaniladigan suv transportining turli ko‘rinishlarini ko‘rishimiz mumkin:

7.2.1-rasm Xalqaro miqyosda qo‘llaniladigan suv transporti ko‘rinishlari
«Rine forest» Monroviya 1999, o‘ziyurar barja		«Baco-liner 1» EMDXen 1997, o‘ziyurar barja		«Aliqancha Brasil» Rio de Janeyro 1996, konteynyerda tashuvchi		«Bunga Raya Satu» Malayziya 1998, konteynyerda tashuvchi
«Cape Nort» Monroviya 1999, konteynyerda tashuvchi		«Glashgow Maersk» London 2000, konteynyerda tashuvchi		«Jan S» Vishmar 1996, konteynyerda tashuvchi		«Nuevoleon» Majuro 1999, konteynyerda tashuvchi
«Rostock Senqator» Rostok 1997,		«Whech Rotterdham» Ghamburg		«Haretusa» Panhama 1993, Balker		«Hechkert Oldendorff» Liberiya 1983,
o‘ziyurar barja	2000, konteynyerda tashuvchi				Balker
«Grand Cherry» Panhama 2000, Balker	«Great Harmony» Panhama 1999, Balker		«Le Cong» Kitay 1989, Balker		«Medriva» Rotterdham 1978, Balker
«Shou Ning ai» Tianxin 1996, Balker	«Harklow Sand» Harklou 1998, Kabotaj		«Boishterous» Ghamburg 1983, Kabotaj		«Cemile» Niderlando 2000, Kabotaj
«Marjesco» Ghamburg 1995, Kabotaj	«Menna» Valetta 1967, Kabotaj		«BaccHara» Sent-Djons 1999, Fider		«Monika Eler» Ottendrof 1996, Fider
«Nyland» Ghamburg 2000, Fider	«OPDR Lishboa» Sent Djons 1999, Fider		«Pavo» Ghamburg 1999, Fider		«Ani» Shanxay 1987, umumiy yuklarni tashuvchi

«Baltic news» Bergen 1998, umumiy yuklarni tashuvchi	«Griftborg» Delfziil 1995, umumiy yuklarni tashuvchi			«Igor Grabar» Harxangelsk 1973, umumiy yuklarni tashuvchi	«Matadi Bridge» Malta 1973, umumiy yuklarni tashuvchi
«Savaill» Panhama 1992, umumiy yuklarni tashuvchi		«Hamer imalaya» Limassol 1990, Refrejir qatorli	«Ornbay» Monroviya 1999, Refrejir qatorli			«Pachific» Groningen 1999, Refrejir qatorli

«Soutern Juice» Nassau 1998, Refrejir qatorli

«Fairload» Rotterdham 1997, og‘ir yuk tashuvchi

«Stanishlav Yudin» Kenigsberg 1999, og‘ir yuk tashuvchi

«Hamburg» Nassau 1995, Pharom

3. Xalqaro havo yuk tashish shartnomasi

Hozirgi kunda «O‘zbekiston havo yo‘llari» milliy aviakompaniyasi xalqaro aviatashishlar bozorida o‘zining mustahkam o‘rniga ega. Istiqlol yillarida Prezidentimiz Islom Karimov tashabbusi bilan bu borada amalga oshirilgan islohotlar sohani sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish imkonini berdi.
Vatanimiz mustaqilligining 19 yilligi va aviatorlarning kasb bayrami arafasida
«O‘zbekiston havo yo‘llari» milliy aviakompaniyasida birinchi yarim yillikda amalgan oshirilgan ishlar sarhisob qilindi.
Milliy aviyakompaniya matbuot xizmatidan ma’lum qilishlaricha, 2010- yilning olti oyi mobaynida aviakompaniya havo kemalari 11620 marta parvoz qilgan va bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 89 taga ko‘p, shuningdek, 972,6 ming nafar yo‘lovchi tashilgan (o‘tgan yilning shu davriga qaraganda 122,7 ming nafar ko‘p). Madrid va Kaliningradga ikkita yangi xalqaro yo‘nalish ochildi. Yuk tashish hajmi ham 2,5 baravarga ko‘paydi: joriy yilning birinchi yarmida 22,6 ming tonna yuk tashilgan (yo‘lovchilarning pulli yuklari hisobga olingan holda).
Yuqorida aytib o‘tilganidek, shartnomani tuzish vaqtida qaysi transport vositasidan foydalanish masalasi muhim o‘rinni egallaydi. Bu savolga javob topish uchun keyingi omillarini tahlil qilish lozim:
*yukning turi;
*masofa va tashish marshruti;
*vaqt omili;
*tashishning qiymati.
Tashqi-savdo shartnomalarida tovarlarni yetkazib berishda multimodal tashishlar orqali amalga oshiriladi.