P. Berdanova, P. Abdalieva, Sh. Oteniyazova Didaktika

Mashqalalı másele onı sheshiw jolların óz betinshe izlewge umtılıwdı payda etetuǵın oqıp-úyreniw tapsırması boladı. Mashqalalı másele tiykarın bar bolǵan bilimler ortasındaǵı qarama-qarsılıqlar quraydı.
Oqıtıw barısında mashqalalı jaǵday sub`ekti (oqıwshı) ózi ushın qıyın bolǵan máseleni sheshiwdi qálewi, biraq oǵan maǵlıwmatlar jetispewshiligi, hám onıń ózi olardı izlep tabıwı zárúrligi názerde tutıladı. Mashqalalı jaǵdayǵa mısal: “6 shırpı qutısınan tárepleri bir shırpı qutısı kólemine teń 4 birdey tárepli úshmúyeshlikler jasań ”.
Mashqalalı oqıtıwdıń qolaylılıqları: jeke dóretiwshilik xızmetin shólkemlestiriw tiykarında bilimlerdi óz betinshe iyelew, oqıwǵa qızıǵıwshılıǵın oyatıw, ónimli pikirlewge rawajlandırıw, oqıtıwdıń bekkem hám ámeliy nátiyjeleri. Kemshilikleri oqıwshılardıń qabıl etiw xızmetin basqarıwdıń qıyınlıǵı, mashqalanı qoyıw hám sheshiw ushın kóp waqıt sarplanıwı, mashqalalı jaǵdaydı jaratıw hám óz betinshe sheshiw múmkinshiligin hár bir oqıwshıǵa usınıs etiwdiń qıyınlıǵı menen belgilenedi.
Programmalastırılǵan oqıtıw háreket (operaciya) izbe-izligi sistemasın bildiriwshi, olardıń orınlanıwı aldınnan jobalastırılǵan nátiyjege alıp keliwshi “programma” termininen kelip shıǵadı. Bul túrdiń tiykarǵı maqseti oqıw procesin basqarıwdı jaqsılawdan ibarat. Bunday oqıtıwdıń tiykarın kibernetikalıq jantasıw quraydı. Bul jerde oqıtıw quramalı dinamikalıq sistema sıpatında qaraladı. Programmalastırılǵan oqıtıw jańa didaktikalıq, psixologiyalıq hám kibernetikalıq ideyalar tiykarında XX ásirdiń 60-jıllarınıń basında júzege keldi. Ol oqıwshınıń bilim iyelew jolında hár bir qádemin qadaǵalawǵa múmkinshilik beretuǵın hám sonıń tiykarında óz waqtında járdem kórsetiw, qıyınshılıqlardıń aldın alıw, qızıǵıwshılıǵın joǵaltıw hám unamsız aqıbetlerdiń aldın alıwǵa múmkinshilik beriwshi oqıw procesiniń texnologiyasın jaratıwǵa baǵdarlanadı.
Programmalastırılǵan tálimniń tiykarǵı qásiyetleri tómendegilerden ibarat: oqıw materialınıń ayırım bólimlerge ajratılıwı;
oqıw procesiniń bilimlerdi ózlestiriw boyınsha bilimler porciyaları hám
pikirlew ámellerinen ibarat bolǵan izbe-iz qádemlerden ibarat bolıwı; hár bir qádemniń qadaǵalaw menen juwmaqlanıwı (soraw, tapsırma h.t.b.);
qadaǵalaw tapsırmaların durıs orınlaǵanda oqıwshınıń jańa materiallar
alıwı hám náwbettegi qádemdi orınlawı; durıs juwap tapqanda oqıwshınıń járdemshi hám qosımsha túsindirmeler alıwı; hár bir oqıwshınıń óz betinshe islewi, kúshi jetetuǵın tema boyınsha oqıw
materialların iyelewi; barlıq qadaǵalaw tapsırmalarınıń orınlanıw nátiyjeleriniń jazılıp barılıwı (olar oqıwshılardıń ózlerine (ishki qayta baylanıs) hám pedagogqa (sırtqı qayta baylanıs) járiyalanadı); oqıtıwshı tálimdi shólkemlestiriwshi hám qıyınshılıqlar payda bolǵanda
járdemshi (másláhatshi) sıpatında qatnasıwı, individual qatnastıń ámelge asırılıwı;
oqıtıw procesinde oqıtıwdıń ózine say qurallarınıń keń qollanılıwı (program-malastırılǵan oqıw qollanbaları, trenajerlar, qadaǵalaw qurılmaları, oqıtıw mashinaları).