Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

B ir in c h i 
ja h o n u r u s h in in g  
T u r k is to n g a t a ’s ir i

---

yalaridan ko‘chirib keltirilganlaming oilalari uchun qiyinchilik tug‘dirdi. 
Asosiy ishchi kuchi boTgan erkaklaming urushga olinishi oilaning asosiy bo- 
quvchisidan ajralishiga va ulam ing yom on ahvolga tushishiga sabab boTdi.
1914-yilda Turkistonda «favqulodda muhofaza holati» deb e’lon qilinishi 
natijasida mustamlaka hukumatning mahalliy aholi ustidan nazorat va jazo 
choralari kuchaydi. Turkiston aholisi um shga safarbarlik e’lon qilinishiga 
qarshi chiqib, «favqulodda holat» tartiblariga rioya etmay qo‘ydilar. Bun­
day tartiblam i buzganlar 50 so‘mgacha jarim a toTaydigan yoki 3 oygacha 
qamoqqa olinadigan boTdi. Busiz ham aholi turmush sharoitining yomonligi, 
oziq-ovqat va boshqa m ahsulotlaming yetishmasligi, narx-navoning oshib 
ketganligi oTkada norozilik kayfiyatining yanada oshishiga hamda ommaviy 
k o‘rinishdagi qo‘zg‘olonlaming kuchayishiga sabab boTdi.
Um sh ketayotgan joylardagi vayronagarchiliklar- 
ni tugatish, mudofaa inshootlarini qurish, um shga 
oziq-ovqat va qurol-yarogTami tayyorlash va ulam i 
joylarga yetkazish ishlari katta muammoga aylandi. 
Bu ishlami amaliy boshqarish va tashkil qilish umuman izdan chiqib ketdi. 
M uammoni hal qilish uchun qo‘shimcha ishchi kuchi va front ortida ishlash 
uchun ko‘plab odamlar zam r boTdi. Shu vaziyatdan kelib chiqib amaldagi hu­
kumat tomonidan imperiya mustamlakalaridagi tub aholi vakillari va um shga 
safarbar qilinmagan kishilardan front orqasidagi ishlarda foydalanishga qaror 
qilindi. 1916-yil 25-iyunda Rossiya imperatori Nikolay 
II 
(1894—1917) Oliy 
Bosh qo‘mondon va harbiy vazir taklifi bilan chiqargan farmoni bo‘yicha 
«front ortidagi xizmatlar uchun Turkiston, Sibir va Kavkazdan 19 yoshdan 
43 yoshgacha boTgan erkaklar safarbarligi» boshlandi.