Toshkent moliya instituti iqtisodiy tahlil

2. Boshqaruv funksiyalaridan kelib chiqqan holda tahlil 

quyidagilarga bo‘linadi: 

A. To‘liq, mahalliy, tematik. 

B. Operativ, joriy, istiqbolli. 

C. Majmuaviy, tizimli, tanlama. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

3. Analitik ishlar rejasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 

A. Obyekt, maqsad, axborot manbalari va muddatlar. 

B. Subyekt, yo‘nalish, manbalar va vaqt. 

C. Dasturlar tuzish va tahlil natijalarini rasmiylashtirish. 

D. Dastur, tahlil natijalarini qayta ishlash va rasmiylashtirish. 

4. Hisob manbalariga nimalar taalluqli hisoblanmaydi? 

A. Buxgalteriya hisobi va hisoboti. 

B. Taftish va audit materiallari. 

C. Statistik hisob va hisobot. 

D. Operativ hisob va hisobot. 

5. Nisbiy miqdorlar quyidagilar bilan o‘lchanadi: 

A. Kilogramm, tonna, metr. 

B. Foiz va koeffitsiyent. 

C. Metr, sentner va tonna.  

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

6. Istiqbolli (prognozli) tahlilning maqsadi nimalardan iborat? 

A. Faoliyat natijalarini baholash.  

B. Qonuniyatlar, tendensiyalar va uzoq muddatli omillarni aniqlash.  

375 

C. Topshiriqlar bajarilishi ustidan muntazam nazorat. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri 

7. Iqtisodiy axborotlar manbalariga nimalar taalluqli hisob-

lanadi? 

A. Hisob va hisobdan tashqari. 

B. Oddiy va murakkab. 

C. Rejaviy va hisob-hisobot. 

D. Hisob, hisobdan tashqari, yo‘riqnomalar, limitlar, me’yoriy 

hujjatlar. 

8. Quyidagilar iqtisodiy tahlil tamoyillari hisoblanadi: 

A. Qarama-qarshi kuchlar birligi va kurashi. 

B. Harakat va taraqqiyot. 

C. Obyektivlik, majmuaviylik, tizimlilik, amaliylik. 

D. O‘zaro bog‘lanish va sabab-oqibat aloqasi. 

 9. Iqtisodiy tahlil qanday belgilariga ko‘ra tasniflanadi? 

A. Hududiy va mahalliy. 

B. tarmoq va boshqaruv obyektlari bo‘yicha. 

C. Ichki va tashqi. 

D. To‘g‘ri javob yo‘q. 

10. Iqtisodiy tahlil usulini belgilang: 

A. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish zaxiralarini izlash. 

B. Korxonalar faoliyati natijalarini baholash. 

C. Tadqiq qilishning dialektik usuli. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

11. Joriy tahlil qanday muddat uchun amalga oshiriladi? 

A. Xo‘jalik yuritishning muhim hisobot sanalari bo‘yicha. 

B. Smena, sutka, beshkunlik, o‘nkunlik bo‘yicha. 

C. Joriy hisobot yili uchun. 

D. Joriy kvartal va dekadalar bo‘yicha. 

12. Ichki tahlil – bu: 

A. Moliyaviy hisobning bir qismi. 

B. Boshqaruv hisobining bir qismi. 

C. Boshqaruv va ichki hisobning bir qismi. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

13. Joriy tahlilning o‘ziga xos xususiyatini qayd qiling. 

A.

 

...aniqlangan zaxiralar umrbod yo‘qotilgan o‘sish imkoniyat-

larini anglatadi. 

376 

B. ...yakunlarni muntazam baholash va kamchiliklarni o‘z vaqtida 

bartaraf etishga imkon beradi. 

C. ..kelajak nuqtayi nazaridan xo‘jalik faoliyati jarayonlarini ko‘rib 

chiqadi. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

14. To‘liqligi va mazmuniga ko‘ra o‘rganilayotgan masalalar 

quyidagilarga ajratiladi: 

A. Yillik, kvartallik, oylik. 

B. Qiyosiy, yalpi majmuaviy. 

C. Tizimli, to‘liq, mahalliy. 

D. To‘g‘ri javob yo‘q. 

15. Iqtisodiy tahlil turlari tasnifi asosida nimalar yotadi? 

A. Boshqaruv funksiyalari. 

B. Tabiat va jamiyat qonunlari. 

C. Bozor iqtisodiyotining asosiy qonunlari. 

D. Dialektika tamoyillari. 

16. Iqtisodiy tahlilni boshqaruv va moliyaviy tahlilga ajratish 

nimaga asoslangan?  

A. Mulkdorlarning yangi sinfi paydo bo‘lishi bilan. 

B. Korxonalar ko‘lamida buxgalteriya hisobining moliyaviy hisob 

va boshqaruv hisobiga ajratilishi bilan. 

C. Menejment rivojlanishi bilan. 

D. Audit rivojlanishi bilan. 

17. Qaysi javobda iqtisodiy tahlil usulining o‘ziga xos xususiyat-

lari sanab o‘tilgan? 

A. Xo‘jalik jarayonlari mohiyatini yorituvchi iqtisodiy 

ko‘rsatkichlar tizimi. 

B. Stoxastik hodisalarni o‘rganishning dinamik uslubi. 

C. Iqtisodiy tahlil usulining asosi sifatida materialistik dialektika. 

D. Xo‘jalik faoliyatini har tomonlama tavsiflovchi ko‘rsatkichlar 

tizimi mavjudligi va ularning o‘rtasida bog‘lanishlarni o‘rnatish. 

18. O‘rganish metodikasiga ko‘ra obyektlar quyidagilarga 

ajratiladi: 

A. Majmuaviy, yaxlit va tanlama. 

B. Yillik, kvartallik, oylik. 

C. Tizimli, to‘liq, mahalliy. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

 

377 

19. Iqtisodiy tahlilni tashkil qilish bosqichlari: 

A. Rejalashtirish, hisob, nazorat, tahlil. 

B. Dasturlar, axborotlar to‘plash va qayta ishlash. 

C. Analitik ishlarni rejalashtirish, nazorat, axborot to‘plash. 

D. Dasturlar tuzish, axborotlar to‘plash va qayta ishlash, tahlil 

natijalarini rasmiylashtirish va takliflarni joriy etish ustidan nazorat  

20. Iqtisodiy tahlilning usullari: 

A. Guruhlash va taqqoslash. 

B. An’anaviy va iqtisodiy-matematik. 

C. Stoxastik va matematik. 

D. Grafik va jadvalli. 

21. Tahlilda omillar ta’sirini o‘lchash usullari: 

A. Taqqoslash usuli. 

B. Grafik usuli. 

C. Qiyoslash usuli. 

D. Zanjirli o‘rin almashtirish usuli, indeks usuli. 

22. Iqtisodiy axborotlardan foydalanuvchilar: 

A. Bevosita manfaatdorlar. 

B. Bilvosita manfaatdorlar. 

C. Ichki va tashqi foydalanuvchilar. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

23. Iqtisodiy tahlilda qo‘llaniladigan omilli modellar turlari: 

A. Determinatsiyalangan va stoxastik. 

B. Tuzilmaviy va pog‘onali. 

C. Yaxlit va tanlama. 

D. Oddiy va kombinatsiyali. 

24. Funksional-qiymat tahlilini o‘tkazish bosqichlari:  

A. Tayyorlov va axborot. 

B. Analitik va ijodiy. 

C. Tadqiqiy, tavsiyaviy va joriy etish bosqichlari. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

25. Korrelyatsion tahlil metodikasi: 

A. Ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi nisbatni o‘lchash. 

B. Omilli va natijaviy ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi aloqa 

mustahkamligini o‘lchash. 

C. Omillar ta’sirini o‘lchash. 

D. To‘g‘ri javob yo‘q. 

 

378 

26. Ko‘rsatkichlarni optimallashtirish usullari: 

A. Balans va grafik. 

B. Indeks va integral. 

C. Dasturlash va o‘yin nazariyasi. 

D. Korrelyatsion va omilli. 

27. Stoxastik omilli tahlil usullari: 

A. Korrelyatsion tahlil. 

B. O‘yin nazariyasi. 

C. Guruhlash. 

D. Zanjirli o‘rin almashtirish. 

28. Axborotlarni qayta ishlashning an’anaviy usullari: 

A. Taqqoslash. 

B. Guruhlash. 

C. Grafik. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

29. Iqtisodiy axborotlarni qayta ishlash jarayoni quyidagilarni 

taqozo etadi: 

A. O‘rta miqdorlardan foydalanish. 

B. Nisbiy miqdorlardan foydalanish. 

C. Maxsus metodik usullardan foydalanish. 

D. Mutlaq miqdorlardan foydalanish. 

30. O‘zbekiston Respublikasida qanday moliyaviy hisobot 

shakllari amal qilmoqda? 

A. Buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot, 

debitorlik va kreditorlik qarzi to‘g‘risida ma’lumotnoma. 

 B. Buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot, 

debitorlik va kreditorlik qarzi to‘g‘risida ma’lumotnoma, xususiy 

kapital to‘g‘risida hisobot. 

 C. Buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot, 

pul oqimlari to‘g‘risida hisobot, xususiy kapital to‘g‘risida hisobot. 

 D. Buxgalteriya balansi, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot, 

debitorlik va kreditorlik qarzi to‘g‘risida ma’lumotnoma, asosiy 

vositalar harakati haqida hisobot, pul oqimlari to‘g‘risida hisobot, 

xususiy kapital to‘g‘risida hisobot. 

31. Iqtisodiy tahlil metodlarini ta’riflang. 

A. Iqtisodiy adabiyotlarda tahlil metodiga firma (kompaniyalar-

ning xo‘jalik faoliyatini o‘rganishga idealistik yondashuv sifatida tavsif 

beriladi. 

379 

B. Iqtisodiy tahlil metodlari tabiat va jamiyat hodisalarini 

o‘rganishga demokratik yondashuv sanaladi. 

C. Iqtisodiy tahlil metodlari xo‘jalik jarayonlari va hodisalarni 

o‘rganishga tizimli yondashuv hisoblanadi. 

D. Iqtisodiy tahlil metodlari xo‘jalik jarayonlari va iqtisodiy 

hodisalarni o‘rganishga yondashuvning dialektik usuli hisoblanadi. 

32. Kimlar tahlil natijalaridan bevosita manfaatdor foydala-

nuvchilar sanaladi? 

A. Auditorlik firmalari va OAV.  

B. Tashqi va ichki. 

C. To‘g‘ri javob yo‘q. 

D. Bank va soliq. 

33. Taqqoslash (qiyoslash) ning qanday shartlari mavjud? 

A. Ko‘rsatkichlarni taqqoslama ko‘rinishga keltirish. 

B. Qimmat omilini neytrallash. 

C. Iqtisodiy mazmuniga ko‘ra bir xillik. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

34. Iqtisodiy tahlil turlarini tasnif qilish asosida nima yotadi? 

A. Jamiyatning taraqqiyot qonuniyatlari. 

B. Bozor iqtisodiyotining asosiy qonunlari. 

C. Boshqaruv funksiyalari. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

35. Marketing tahlilining vazifalarini sanab bering. 

A. Sotish bozorlarini o‘rganish. 

B. Talabni shakllantiruvchi omillarni o‘rganish. 

C. Mahsulotlarning raqobatbardoshligini baholash. 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

 36. Tovar raqobatbardoshligi ko‘rsatkichlari? 

A. Yagona. 

B. Integral. 

C. Guruhli. 

D. To‘g‘ri javob yo‘q. 

37. Asosiy vositalardan foydalanish samaradorligi tahliliga 

quyidagilarning qaysi biri aloqadorligini aniqlang. 

A.Joriy ta’mir bo‘yicha xarajatlar tahlili. 

B.Asosiy vositalardan foydalanish samaradorligi ko‘rsatkichlari 

tahlili. 

380 

C.Investitsiyalash uchun qarzlar jalb qilish samaradorligini 

baholash. 

D.Uskunalar ish vaqtidan foydalanish tahlili. 

38. Asosiy vositalarga qilingan investitsiyalar samaradorligi 

qanday tahlil qilinadi? 

A. Kapital qo‘yilmalar samaradorligini baholash. 

B. Asosiy vositalarga kapital qo‘yilmalar hajmi va tarkibini 

baholash. 

C. Uskunalardan foydalanishni integral baholash. 

D. Qarzlar jalb qilish samaradorligini baholash. 

39. Asosiy vositalarni joriy qilish koeffitsiyentini (Kj) hisob-

lashda qanday formuladan foydalaniladi? 

A. 

Yangi asosiy vositalar qiymati

.

Davr boshi uchun asosiy vositalar qiymati

j

K

=

 

 

B. 

Qayta tushum qilingan asosiy vositalar qiymati 

.

Davr oxiri uchun asosiy vositalar qiymati

j

K

=

 

 

C. 

Qayta tushum qilingan asosiy vositalar qiymati 

.

Davr boshi uchun asosiy vositalar qiymati

j

K

=

 

 

D. 

Yangi asosiy vositalar qiymati

.

Davr boshi uchun asosiy vositalar qiymati

j

K

=

 

 

40. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish koeffitsiyentini (K

ch

) 

hisoblashda qanday formuladan foydalaniladi? 

 

A. 

Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalar qiymati 

.

Davr oxiri uchun asosiy vositalar qiymati

ch

K

=

 

 

B. 

Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalar qiymati 

.

Davr boshi uchun asosiy vositalar qiymati

ch

K

=

 

 

C. 

Davr boshi uchun asosiy vositalar qiymati 

.

Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalar qiymati

ch

K

=

 

381 

D. 

Davr oxiri uchun asosiy vositalar qiymati 

.

Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalar qiymati

ch

K

=

 

 

41. Yaroqlilik koeffitsiyentini (Kya) hisoblashda qanday 

formuladan foydalaniladi? 

 

A. 

Asosiy fondlarning qoldiq qiymati

.

Asosiy fondlarning boshlang‘ich qiymati

ya

K

=

 

 

B. 

Asosiy fondlarning boshlang‘ich qiymati

.

Asosiy fondlarning qoldiq qiymati

ya

K

=

 

 

C. 

Asosiy fondlarning boshlang‘ich qiymati

.

Asosiy fondlarga hisoblangan eskirish miqdori

ya

K

=

 

 

D. 

Asosiy fondlarga hisoblangan eskirish miqdori

.

Asosiy fondlarning boshlang‘ich qiymati

ya

K

=

 

 

42. Quyida sanab o‘tilgan aylanma mablag‘lar turlarining 

qaysi biri likvidliroq aktivlar guruhiga kirishini aniqlang. 

A. Kassadagi pul mablag‘lari. 

B. Tayyor mahsulot qoldig‘i. 

C. Ishlab chiqarish zaxiralari. 

D. Qisqa muddatli debitorlik qarzi. 

43. Quyida sanab o‘tilgan aylanma mablag‘lar turlarining 

qaysi biri “Tez sotiladigan” aktivlar guruhiga kirishini aniqlang. 

A. Kelgusi davr xarajatlari. 

B. Qisqa muddatli debitorlik qarzi. 

C. Tayyor mahsulot qoldig‘i. 

D. Ishlab chiqarish zaxiralari. 

44. Quyida sanab o‘tilgan aylanma mablag‘lar turlarining 

qaysi biri «qo‘yilmalarning kichik riskiga ega aylanma 

mablag‘lar» guruhiga taalluqli? 

A. Debitorlik qarzi. 

B. Qisqa muddatli moliyaviy qo‘yilmalar. 

C. Ishlab chiqarish zaxiralari. 

382 

D. Kelgusi davr xarajatlari. 

45. Tovar mahsulot balansini tuzing. 

Davr boshi uchun tovarlar qoldig‘i – Qb 

Tovar mahsulot ishlab chiqarish – T 

Sotish – S 

Davr oxiri uchun tovarlar qoldig‘i - Qo 

A. Qb+S=Qo-T. 

B. Qb+T=S-Qo. 

C. S-Qo=T-Qb. 

D. Qb+T=S+Qo. 

46. Quyidagi ma’lumotlar asosida mahsulot narxining mah-

sulot sotishdan foydaga ta’sirini aniqlang. 

 

Ko‘rsatkichlar 

Bazis davr 

Hisobot davri 

Hisobot davrida bazis 

narxlarda va bazis 

tannarx asosida sotish 

Mahsulot sotishdan 

tushum 

∑

0

0

p

q

 

∑

1

1

p

q

 

∑

0

1

p

q

 

Sotilgan mahsu-

lotlar tannarxi  

∑

0

0

S

q

 

∑

1

1

S

q

 

∑

0

1

S

q

 

Sotishdan foyda 

n

o 

n

1 

n

1o 

  

A. 

1 0

0

0

;

q p

q p

−

∑

∑

    

C. 

1 1

0

0

;

q p

q p

−

∑

∑

 

 B. 

1 0

1 1

;

q p

q p

−

∑

∑

  

D. 

1 1

1 0

.

q p

q p

−

∑

∑

 

 

47. Tannarx o‘zgarishining mahsulot sotishdan foydaga ta’si-

rini aniqlang. 

 

Ko‘rsatkichlar 

Bazis davr 

Hisobot davri 

Hisobot davrida bazis 

narxlarda va bazis 

tannarx asosida sotish

Mahsulot 

sotishdan tushum 

∑

0

0

p

q

 

∑

1

1

p

q

 

∑

0

1

p

q

 

Sotilgan mahsu-

lotlar tannarxi  

∑

0

0

S

q

 

∑

1

1

S

q

 

∑

0

1

S

q

 

Sotishdan foyda 

n

o 

n

1 

n

1o 

 

A. 

0 0

1 1

;

q S

q S

−

∑

∑

  

C. 

1 1

1 0

;

q S

q S

−

∑

∑

 

B. 

0 0

1 0

;

q S

q S

−

∑

∑

  

D. 

1 0

1 0

.

q S

q p

−

∑

∑

 

383 

48. Mahsulot sotishdan foydaga qanday omillar ta’sir qiladi? 

A. Mahsulot sifati va ishlab chiqarish hajmi, narxi, sotish hajmi. 

B. Sotish hajmi, mahsulot tannarxi, sotilgan mahsulotlar hajmidagi 

strukturaviy o‘zgarishlar. 

C. Sotish hajmi, bozor talabi, mahsulot ishlab chiqarish hajmi, 

mahsulot raqobatbardoshligi. 

D. Ishlab chiqarish maromiyligi, mahsulot sifati, mahsulot 

rentabelligi, sotilmagan mahsulot hajmi. 

49. Ishlab chiqarish maromiyligini tavsiflovchi ko‘rsatkich-

larni belgilang:  

A. Maromiylik koeffitsiyenti, variatsiya koeffitsiyenti, oylik ishlab 

chiqarishda har bir o‘n kunlikning ulushi. 

B. Mahsulot yaroqsizligi, variatsiya koeffitsiyenti, mahsulot 

sotishning o‘sish koeffitsiyenti. 

C. Maromiylik koeffitsiyenti, variatsiya koeffitsiyenti, mahsulot 

hajmining o‘sish koeffitsiyenti. 

D. Oylik ishlab chiqarishda har bir o‘n kunlikning ulushi, 

variatsiya koeffitsiyenti, mahsulot hajmining o‘sish koeffitsiyenti. 

 50. Ishlab chiqarish maromiyligi koeffitsiyentini aniqlang 

mahsulot ishlab 

chiqarish hajmi 

Salmog‘i, % 

Kvartal 

reja haqiqatda

reja haqiqatda 

Rejaning 

bajarilishi, 

% 

I-kvartal 20 

000  24244  25 

29 

121,2 

II-kvartal 20 

000  18392  25 

22 

92,0 

III-kvartal 20 

000 

17556 

25 

21 

87,8 

IV-kvartal 20 

000 

23408 

25 

28 

117,0 

Jami  

80 000 

83600 

100 

100 

104,5 

 

A. 83600 : 80000 * 100 = 104,5 %; 

B. 29+22+21+28 = 100 %; 

C. (121,2+92,0+87,8+117,0) : 4 = 104,5 %; 

D. 25+22+21+25 = 93 %. 

51. Korxonalarning nomaromiy ishlashi nimalarga olib keladi? 

A.

 

Sifat yomonlashadi, mahsulot tannarxi qimmatlashadi, shart-

noma majburiyatlari buziladi. 

B. Yaroqsiz mahsulot yuzaga keladi, mehnat resurslaridan to‘liq 

foydalanilmaydi, jarimalar to‘lanadi. 

384 

C. Ishlab chiqarish pasayadi, ishlab chiqarish uskunalari ishdan 

chiqadi, mahsulot ishlab chiqarish hajmi kamayadi. 

 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri.  

52. Quyidagilarning qaysi biri mehnat resurslariga kiritiladi? 

A. Korxonaning mehnat resurslari bilan ta’minlanganligi tahlili. 

B. Ish kuchi harakati tahlili. 

C. Mehnat unumdorligi tahlili. 

 

D. Barcha javoblar to‘g‘ri. 

53. Qaysi koeffitsiyent mulkdan foydalanish samaradorligini 

ko‘rsatishi, aylanma tezligini (korxona jami kapitalining davr 

uchun aylanmasi miqdorida) aks ettirishini aniqlang. 

 

A. 

01

Sotishdan tushum  

.

Balans valyutasi

K

=

 

 

B. 

02

Sotishdan tushum  

.

Aylanma aktivlar

K

=

 

 

C. 

03

Sotishdan tushum  

.

Asosiy vositalar

K

=

 

 

D. 

04

Sotishdan tushum  

.

Zaxira va xarajatlar

K

=

 

 

54. Korxonaning ishbilarmon faolligini qanday ko‘rsatkichlar 

tavsiflaydi? 

A. Xususiy kapital, aylanma kapital aylanuvchanligi 

B. Material zaxiralar, debitorlik qarzi aylanuvchanligi 

C. Rentabellik ko‘rsatkichlari, unumdorlik ko‘rsatkichlari 

D. Barcha ko‘rsatkichlar to‘g‘ri. 

55. Korxona mulki rentabelligi qanday aniqlanadi? 

 

A. 

1

Sof foyda

.

Korxona mulkining o‘rtacha qiymati

i

R

=

 

 

B. 

2

Sof foyda

.

Joriy aktivlar

i

R

=

 

385 

C. 

3

Sof foyda

.

Asosiy vositalarning o‘rtacha qiymati 

i

R

=

 

 

D. 

4

Sof foyda

.

Material aylanma mablag‘larning o‘rtacha qiymati  

i

R

=