Toshkent to’qimachilik va yengil sanoat instituti “Korporativ boshqaruv” kafedrasi Guruh: 13-21

 
6. O‘zbekistonda yangi ish o‘rinlarini tashkil etish va ishchi kuchi bandligini 
ta’minlashning asosiy yo‘nalishlari hamda istiqbollari 
2020 yilda yilda ish o‘rinlari va bandlikka ehtiyoj parametrlari ishchi kuchiga 
talab va taklif balansiga ta’sir ko‘rsatuvchi demografik va mamlakatni ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish omillarining tahlili, shuningdek ishchi kuchi bozorida 
haqiqiy tendensiyani o‘rganish asosida aniqlangan.
Prognozlarga ko‘ra, 2020 yilda demografik omillarning ishchi kuchi bozoriga 
sezilarli va bevosita ta’siri saqlanib qoladi (2-rasm).

---

30 
2-rasm. Ishchi kuchi bozori rivojlanishining istiqbol ko‘rsatkichlari (2020 
yil)
16
Malumotlarga ko‘ra, 2020 yilda ishchi kuchi resurslari soni – 19.6 mln. kishini, 
shundan ish bilan band bo‘lganlar soni 13,4 mln. kishini, ularning o‘sishi tegishli 
ravishda – 1,3 va 2,3 foizni tashkil etadi. 
2020 yilda O‘zbekistonda ish o‘rinlariga ehtiyoj bo‘lmagan aholi sonining 5.2 
mln.kishiga etishi kutiladi (7-jadval). 
7-jadval 
2016 yilda O‘zbekistonda ish o‘rinlariga ehtiyoj bo‘lmagan aholi soni va 
tarkibi
17
 
Ko‘rsatkichlar 
mln. kishi 
Ish o‘rinlariga ehtiyoj bo‘lmagan aholi soni 
4,5 
SHundan: 
Ishlab chiqarishdan ajralgan holda o‘qiyotganlar soni 
1,8 
3 yoshgacha bo‘lgan bola tarbiyasi bilan band bo‘lgan ayollar 
1,6 
hozirgi vaqtda sog‘lig‘i va oilaviy sharoitiga ko‘ra ishga joylashish 
imkoniyati bo‘lmaganlar 
1,1 
7-jadvaldan ko‘rinadiki, respublikada ishchi kuchi va bandlikka ehtiyoj ishchi kuchi 
bozorida ishchi kuchini birinchi marotaba taklif etayotgan shaxslar (kollejlar, oliy 
o‘quv muassasalari va boshqa ta’lim muassasalarini bitiruvchilari), shuningdek 
ishga joylashishga muhtoj band bo‘lmagan aholi (ish va daromad manbaiga ega 
bo‘lmagan shaxslar qaytib kelgan migrantlar va boshqalar) hisobidan shakllanadi. 
16
Rasm 2020 yilda ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturi ma’lumotlari asosida mualliflar 
tomonidan tuzilgan. 
17
Jadval 2020 yilda ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturi ma’lumotlari asosida tuzilgan. 
18.5
14.1
13.4
0.7
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
ишчи кучи ресурслари сони
иқтисодий фаол аҳоли 
иш билан банд аҳоли сони
ишсизлар сони

---

31 
Ta’kidlash joizki, 2020 yil O‘zbekiston bo‘yicha ta’lim olishni tugatgan 511,5 
ming nafar kollejlar, litseylar, oliy o‘quv muassasalari bitiruvchilari ilk bor, 
shuningdek ishga joylashishga muhtoj 706,3 ming nafar shaxs ishchi kuchi bozoriga 
chiqadi. 
Bundan tashqari, doimiy bo‘lmagan mehnat faoliyati, ya’ni vaqtinchalik bir 
martalik ishlarni bajarish bilan band bo‘lgan fuqarolar soni, hisob- kitoblarga ko‘ra, 
735,6 ming nafarni tashkil etadi. Doimiy bo‘lmagan daromadga ega ushbu toifadagi 
shaxslar doimiy ishga, ish haqi to‘lanadigan statsionar ish o‘rinlariga muhtojligi 
mavjud, shuningdek tarkibiy qayta o‘zgarishlar natijasiga ko‘ra ishdan 
bo‘shatiladigan 118,7 ming nafar ishchi potensial ishsiz omilini keltirib chiqaradi. 
SHu bilan birga, chet elda ishlovchi fuqarolarni doimiy yashash joyiga 
qaytarishni ta’minlash bo‘yicha amalga oshirilayotgan choralar, shuningdek, 
Rossiyadagi ob’ektiv og‘ir ijtimoiy-iqtisodiy holatni hisobga olgan holda, 2020 
yilda O‘zbekiston ishchi kuchi bozoriga 148,3 ming nafardan ortiq ishga 
joylashishga muhtoj va o‘z navbatida bandlikka ehtiyojni oshiradigan shaxslar 
qaytishi kutilmoqda. 
SHunday qilib, 2020 yilda ishchi kuchi bozorida ishchi kuchiga taklif 1236,0 
ming nafarni tashkil etadi. Tabiiy sabablarga (pensiyaga chiqish, o‘lim, doimiy 
yashash uchun xorijiy davlatga chiqib ketish va hokazo) ko‘ra chiqib ketadigan 
134,9 ming nafar ishchini, shuningdek 109,5 ming bo‘sh ish o‘rinlarini hisobga 
olgan holda, bu ko‘rsatkich, ish o‘rinlari va bandlikka ehtiyojdan 1,1 ming nafardan 
oshadi. 
Ish o‘rinlarini yaratish va aholi bandligini ta’minlash bo‘yicha 2020 yilda 
amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan dasturiy choralarning yig‘indisi 992,7 ming 
nafarni (yoki talabning 80,3 foizini) tashkil etadi. Bu 2020 yilda kollejlar, litseylar 
va oliy o‘quv muassasalarining barcha bitiruvchilarini (511,5 ming nafar), qaytib 
kelayotgan mehnat migrantlarini (148,3 ming nafar), shuningdek ishdan 
bo‘shatiladigan ishchilarning bandligini ta’minlaydi va shu bilan ishsizlikni 719 
ming nafar yoki 5,1% darajasida saqlab qoladi. 

---

32 
2020 yil dasturining hududlar va yo‘nalishlar (tarmoqlar) bo‘yicha prognoz 
parametrlari ish o‘rinlari va bandlikdan, ayniqsa, birinchi marotaba ishchi kuchi 
bozoriga kirib kelayotgan yoshlar, band bo‘lmagan shaxslar, ishdan bo‘shab 
qoladigan xodimlar, qaytib kelayotgan mehnat migrantlari, shuningdek sanoat, 
qurilish, qishloq ho‘jaligi va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari, xizmat ko‘rsatish 
sohasi, kichik biznesning rivojlanishi munosabati bilan ishchi kuchiga bo‘lgan 
talabning hisob-kitobidan kelib chiqib aniqlangan. 
Dasturda 2020 yilda quyidagi asosiy yo‘nalishlarda jami 992,7 mingta, 
shundan 396,9 mingta ish o‘rinlari yaratilishi va 595,9 ming nafar shaxsning ish 
bilan ta’minlanishi ko‘zda tutilmoqda (8-jadval) 

---

33