Toshkent viloyati Chirchiq Davlat Pedagogika Instituti Aniq fanlar fakulteti

intilma tezlanish yoki normal tezlanish deb ataladi. Geometrik mulohazalar asosida normal tezlanishning moduli tezlik kvadratining trayektoriya ayni sohasining egrilik radiusiga (R) bo‘lgan nisbatiga tengligini aniqlash mumkin:


11.Tengensial tezlanish deb nimaga aytiladi?



Bu ifodadagi yig‘indining ikkinchi limitini urinma tezlanish yoki tangensial tezlanish deb ataladi.



Shunday qilib, egri chiziqli harakat qilayotgan moddiy nuqtaning to‘liq tezlanishi normal va urinma tezlanishlarning vektor yig‘indisidan iborat.



Normal tezlanish tezlikning yo‘nalish bo‘yicha o‘zgarishini, urinma tezlanish esa tezlikning miqdoriy jihatdan o‘zgarish jadalligini ifodalaydi.
12. Inertsiya deb nimaga aytiladi?

Inertsiya - mexanikaning asosiy qonunlaridan biri. I. Nyuton dinamikasining birinchi qonuni. Unga koʻra, har qanday jismga boshqa jismlar taʼsir etmasa, jism oʻzining tinch yoki tekis va toʻgʻri chi-zikdi harakat holatini saklaydi. Jismlarning ushbu dinamik xususi-yatlarini ularning inertligi deyiladi. I. q. ning aniq mazmuni G. Galiley tomonidan 1632 y. da nashr etilgan "Dunyoning ikki sistemasi haqidagi muzokaralar" asarida berilgan. Jismlarning yuqorida aytilgan holatlari bajariladigan sanok, sistemasi inersial sanok, sistemasi deyiladi. Astronomlarning tekshirishlari na-tijasida baʼzi galaktikalarning massa markazlari I. q.ga muvofiq harakatlanishi aniqlangan.