Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Чиқибкетишусулбўйичамусобақаларўтказиш.Буусулбўйичамусобақаларўтказилгандаучрашувдаютқазганжамоакейинггиучрашувлардақатнашмайди. Натижадамусобақаохиридабирормартаҳамютқазмаганжамоақолади. Анашужамоағолибҳисобланади. Охирги (финал) учрашувдағолибжамоагаютқазганжамоаиккинчиҳисобланади. Чиқибкетишусулибирқаторкамчиликларгаҳамега.
Буусулбарчажамоаларнингҳақиқийўринларинианиқлашимконинибермайдивашуусулқўлланилгандааксариятжамоаларжудакамучрашувлардақатнашади. Бирортакучлижамоабиринчикуннингўзидамағлубиятгаучраб, мусобақаларданчиқибкетишимумкин.
Чиқибкетишусулибўйичаўтказилганмусобақалардаҳаммаучрашувларбироржамоанингғалабасибилантугалланишилозим.
Буусул 2 шаклданиборат:
А) Бирмартамағлубиятгаучраганданкейинчиқибкетиш;
Б) Иккимартамағлубиятгаучраганданкейинчиқибкетиш.
Жамоаларнингсонижуфтбўлгандаюқориданвапастданбаб-бараварсондагижамоаларбиринчитурўйинлариданозодқилинади.
Жамоаларнингсонитоқбўлганпайтлардабиринчитурўйинларидажадвалнингпастиданюқориганисбатанбиржамоаортиқозодқилинади.
Кучлижамоаларбиринчитурнингўзидамағлубиятгаучраб, чиқибкетишларнинголдиниолишучунуларнижадвалгатарқатибчиқишмумкин.
Саккизжамоаучунбирмағлубиятданкейинчиқибкетишусулидаўйинжадвалиқуйидагичатузилади:
Биринчитурданбошлабқатнашадиганжамоаларсонинианиқлашучунқуйидагиформуладанфойдаланилади:
(а-2 н) х 2 қХ
бу ердаа – қатнашаётганжамоаларсони, 2 н – қатнашаётганжамоаларсонигаяқин 2 нингкаррасигатенгжамоаларсони:
Масалан, қатнашаётганжамоаларнингсони – 10 гатенг, каррагаоширилганенгяқинсон 2 кубқ, демак, – 8

Формуланийечамиз:

(а-2)хқ (10-23) х 2 қ (10-8) х 2 қ 2х2қ4;
1-тур 2-тур 3-тур
(чоракфинал) (яримфинал) (финал)
1
1
2 3
3 3

4 3
5 5

6 8
7

8
8

Жамоаларсони 10гатенгбўлса, устинииккалатомониданучтаданжамоаажратибқўйилади, ўртадагитўрттажамоаесабиринчитурўйинларинибошлайди.

10 тажамоаучунжалвал.
1-тур 2-тур 3-тур 4-тур
(чоракфинал) (яримфинал) (финал)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Жамоаларсонитоқбўлса, биринчитурлдажадвалниннгтагиданбирсонортиқжамоаўйинларданозодқилинади.
Масалан, 11 жамоақатнашади. Унда:
( а - 2н ) Х 2 қ (11 – 23) Х 2 қ (11 - 8) Х 2 қ 3 Х 2 қ 6
Демак, жадвалўртасидан 6 тажамоа 1- турмусобақаларинибошлайди, икккитаюқоридагиваучтапастдагирақамларгаега 5тажамоаесамусобакаларнииккинчитурданбошлабдавометтиради.

1-тур 2-тур 3-тур 4-тур

(чоракфинал) (яримфинал) (финал)
1
2

3
4

5
6
7
8
9
10
11

Тасодифниёкииккикучлижамоаларни 1 - турдаучрабқолишинибартарафқилишмақсадидакучлижамоаларнитарқатишусулиданфойдаланишади. Кучлижамоаларнитарқатишмақсадида, уларгамаълумрақамларажратиладивауларорасидаалоҳидақуръаташланади.

Аралашусул. Мусобақалараралашусулибўйичаўтказилгандаучрашувларнингбирқисмичиқибкетиш, иккинчиқисмиесаайланмаусулидаўтказилади. Буусулмусобақалардақатнашаётганжамоларнингсоникўпхамдауларбир – бирлариданҳудудийжиҳатданузоқдажойлашганларидақўлланилади. Бундаҳаммажамоалармаълумбирҳудудларгаёкигуруҳларгабўлинади. Мусобақаларҳудудлардавагуруҳлардачиқибкетишусулибўичаўтказилса, финалмусобақалариесаайланмаусулбўичаўтказилишимумкин. Ва, аксинча, агармусобақаларҳудудлардавагуруҳлардаайланмаусуслидаўтказилса, финалмусобақаларичиқибкетишусулибўичаўтказилишимумкин.
Мусобақаўтказишусулларидамусобақажадвалинингҳарбиржуфтиданбиринчибўлибёзилганжамоамезбон, иккинчибўлибёзилганжамоамеҳмонҳисобланади.
Маълумки, ўтказиладиганмусобақалардаучрашаётганжамоааъзоларинингспорткийимларибошқа-бошқарангдабўлганлигимаъкул. Шунингучунзарурбўлганпайтдамезбонларкийимлариниалмаштиришларикерак. Мезбонларучрашувбошланишиданаввалмеҳмонларгамайдончанитанлашгаимкониятберишларилозим.