Usmonli imperiyasining paydo bo'lishi
(1299 – 1453)
№
|
Sulton
|
Portret
|
Hukmronlik
|
Gacha hukmronlik qildi
|
Ofisdagi vaqt
|
Tug'ra
|
Izohlar
|
|
1
|
Usmon I
ĠĀZĪ (jangchi)
|
|
v. 1299
|
v. 1326 [19]
|
27 yil, 0 kun
|
—
[c]
|
Ertug'rul Beyning o'g'li[20] va noma'lum ayol.[21]
O'limiga qadar hukmronlik qildi.
|
|
2
|
Orxan
ĠĀZĪ (jangchi)
|
|
v. 1326 [22]
|
1362
|
36 yil, 0 kun
|
|
Usmon I va Malxun Xatun.[21]
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[23]
|
|
3
|
Murod I
SULTAN-I AZAM (eng ulug' Sulton)
HÜDAVENDİGÂR
(Xudoning xizmatkori)
ŞEHÎD (shahid)[24][b]
|
|
1362
|
1389 yil 15-iyun
|
27 yil, 165 kun
|
|
Orxonning o'g'li va Nilüfer Xatun.[21]
O'limiga qadar hukmronlik qildi.
Da jang maydonida o'ldirilgan 1389 yil 15-iyun kuni Kosovo jangi.[25]
|
|
4
|
Bayezid I
SULTAN-I RÛM (Sulton Rim )
YILDIRIM (momaqaldiroq)
|
|
1389 yil 15-iyun
|
1402 yil 20-iyul
|
13 yil, 35 kun
|
|
Murod I va Gulçiçek Xatun.[21]
Da jang maydonida qo'lga olingan Anqara jangi (amalda hukmronlik oxiri);
Asirlikda o'lgan Akşehir 1403 yil 8 martda.[26]
|
|
Usmonli Interregnum[d]
(1402 yil 20-iyul – 1413 yil 5-iyul )
|
—
|
Isa Chelebi
Ning hamsultoni Anadolu
|
|
1403–1405
(G'arbiy Anadolu hududining sultoni)
|
1406
|
3 yil, 0 kun
|
—
|
Keyin Anqara jangi 1402 yil 20-iyulda, Isa Chelebi mag'lub Musa Chelebi va taxminan ikki yil davomida imperiyaning Anadolu hududining g'arbiy qismini boshqarishni boshladi.
Mag'lub bo'ldi Mehmed Chelebi jangida Ulubat 1405 yilda.
1406 yilda o'ldirilgan.
|
|
—
|
Amir (Amir)
Sulaymon Chelebi
Ning birinchi sultoni Rumeliya
|
|
1402 yil 20-iyul
|
1411 yil 17-fevral[27]
|
8 yil, 212 kun
|
|
Unvoniga ega bo'ldi Sulton Rumeliya imperiyaning Evropa qismi uchun Usmonli mag'lub bo'lganidan keyin qisqa vaqt Anqara jangi 1402 yil 20-iyulda
1411 yil 17-fevralda o'ldirilgan.[28]
|
|
—
|
Musa Chelebi
Ikkinchi Sulton Rumeliya
|
|
1411 yil 18-fevral
|
1413 yil 5-iyul[29]
|
2 yil, 0 kun
|
—
|
Unvoniga ega bo'ldi Sulton Rumeliya imperiyaning Evropa qismi uchun[30] 1411 yil 18-fevralda, vafotidan keyin Sulaymon Chelebi.
1413 yil 5-iyulda o'ldirilgan Mehmed Chelebi Ning jangdagi kuchlari Chamurlu Derbent yaqin Samokov yilda Bolgariya.[31]
|
|
—
|
Mehmed Chelebi
Sulton Anadolu
|
|
1403–1406
(Sharqiy Anadolu o'lkasining sultoni)
1406–1413
(Sulton Anadolu )
|
1413 yil 5-iyul
|
10 yil, 185 kun
|
—
|
Mag'lubiyatga uchraganidan keyin Anadolu hududining sharqiy qismini Co-Sulton sifatida qo'lga kiritdi Anqara jangi 1402 yil 20-iyulda.
Mag'lub bo'ldi Isa Chelebi jangida Ulubat 1405 yilda.
Anadolu hududining yagona hukmdori bo'ldi Usmonli imperiyasi 1406 yilda Isa vafotidan keyin.
Unvoniga ega bo'ldi Usmonli Sultoni Mehmed I Xon ustiga Muso 1413 yil 5-iyulda vafot etdi.
|
|
Sultonlik qayta tiklandi
|
5
|
Mehmed I
ÇELEBİ (Affable)
KİRİŞÇİ (qo'llab-quvvatlashi uchun Bowstring Maker)
|
|
1413 yil 5-iyul
|
1421 yil 26-may
|
7 yil, 325 kun
|
|
Bayezid I va Davlat Xatun.[21]
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[32]
|
|
—
|
Mustafo Chelebi
Uchinchi Sulton Rumeliya
|
—
|
1419 yil yanvar
|
1422 yil may
|
3 yil, 120 kun
|
—
|
O'g'li Bayezid I
Tomonidan ijro etilgan Murod II
|
|
6
|
Murod II
KOCA (Buyuk)
G'azavat-i Sulton (G'ozi Sulton)
|
|
1421 yil 25-iyun
|
1444
|
22 yil, 190 kun
|
|
Mehmed I va Emine Xatun;[21]
O'g'li foydasiga o'z xohish-irodasi bilan mahkamlangan Mehmed II.[33]
|
|
7
|
Mehmed II
FĀTİḤ (Fathchi)
|
|
1444
|
1446
|
2 yil, 0 kun
|
|
Murod II ning o'g'li va Xüma Xatun.[21]
Taxtni otasiga hokimiyat tepasiga qaytishini so'raganidan so'ng, yangixniklar tomonidan kuchayib borayotgan tahdidlar bilan birga topshirdi.[33]
|
|
(6)
|
Murod II
KOCA (Buyuk)
|
|
1446
|
3 fevral 1451 yil
|
5 yil, 33 kun
|
|
Ikkinchi hukmronlik;
A-dan keyin taxtga qaytishga majbur Yangisari qo'zg'olon;[34]
O'limiga qadar hukmronlik qildi.
|
|
Usmonli imperiyasining o'sishi
(1453 – 1550)
|
(7)
|
Mehmed II
KAYSER-İ RÛM (Rim imperiyasining Qaysar )
FĀTİḤ (Fathchi)
|
|
3 fevral 1451 yil
|
1481 yil 3-may
|
30 yil, 89 kun
|
|
Ikkinchi hukmronlik;
Konstantinopolni bosib oldi 1453 yilda;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[35]
|
|
8
|
Bayezid II
VELÎ (Avliyo)
|
|
198 yil 1481 yil
|
1512 yil 25-aprel
|
30 yil, 342 kun
|
|
Mehmed II ning o'g'li va Gulbahar Sulton.[21]
Qilingan.
Yaqinda vafot etdi Didymoteicho 1512 yil 26-mayda.[36]
|
|
—
|
Jem Sulton
|
|
1481 yil 28-may
|
1481 yil 20-iyun
|
23 kun
|
|
Mehmed II ning o'g'li
Jem bin Mehmed Xon unvoniga sazovor bo'ldi.[37]
Surgunda vafot etdi
|
|
9
|
Selim I
YAVUZ (Kuchli)
Hadim'ul Haramainish-Sharifain
(Makka va Madinaning xizmatkori)
|
|
1512 yil 25-aprel
|
1520 yil 21 sentyabr
|
8 yil, 149 kun
|
|
Mamluklarni mag'lub etdi 1516-1517 yillarda.
Bayezid II ning o'g'li va Gulbahar Xatun.
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[38]
|
|
10
|
Sulaymon I
MUHTEŞEM (muhtasham)
yoki KANÛNÎ (qonun chiqaruvchi)
Qanunى
|
|
1520 yil 30 sentyabr
|
6 sentyabr 1566 yil
|
45 yil, 341 kun
|
|
Selim I va Xafsa Sulton;
Davomida uning chodirida tabiiy sabablarga ko'ra o'lgan Szigetvarning qamal qilinishi 1566 yilda.[39]
|
|
Usmonli imperiyasining o'zgarishi
(1550 – 1700)
|
11
|
Selim II
SARI (sariq)
Fotih Kipr (Kiprning Fathi)Sarhosh (mast)
|
|
29 sentyabr 1566 yil
|
1574 yil 21-dekabr
|
8 yil, 83 kun
|
|
Sulaymon I va Hurrem Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[40]
|
|
12
|
Murod III
Dindar (taqvodor)
|
|
1574 yil 22-dekabr
|
1595 yil 16-yanvar
|
20 yil, 25 kun
|
|
Selim II ning o'g'li va Nurbanu Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[41]
|
|
13
|
Mehmed III
ADLÎ (Adolatli)
|
|
1595 yil 16-yanvar
|
1603 yil 22-dekabr
|
8 yil, 340 kun
|
|
Murod III ning o'g'li va Safiye Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi;[42]
|
|
14
|
Ahmed I
BAḪTī (Baxtli)
|
|
1603 yil 22-dekabr
|
1617 yil 22-noyabr
|
13 yil, 335 kun
|
|
Mehmed III ning o'g'li va Xandan Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[43]
|
|
15
|
Mustafo I
DELİ (telba)
|
|
1617 yil 22-noyabr
|
1618 yil 26-fevral
|
96 kun
|
|
O'g'li Mehmed III va Halime Sulton;
Uning yosh jiyani foydasiga aqliy beqarorligi tufayli ishdan bo'shatilgan Usmon II.[44]
|
|
16
|
Usmon II
GENÇ (Yosh)
ŞEHÎD (Shahid)
Shhyd
|
|
1618 yil 26-fevral
|
1622 yil 19-may
|
4 yil, 82 kun
|
|
Ahmed I va Mahfiruz Xotun;
A da joylashgan Yangisari 1622 yil 19 mayda qo'zg'olon;
1622 yil 20-mayda o'ldirilgan Katta Vazir Qora Dovud Posho.[45]
|
|
(15)
|
Mustafo I
DELİ (telba)
|
|
1622 yil 20-may
|
1623 yil 10 sentyabr
|
1 yil, 113 kun
|
|
Ikkinchi hukmronlik;
Jiyanining o'ldirilishidan keyin taxtga qaytdi Usmon II;
Ruhiy salomatligi tufayli ishdan bo'shatilgan va o'limigacha qamoqda Istanbul 1639 yil 20 yanvarda.[44]
|
|
17
|
Murod IV
SAHİB-Î KIRAN
Fathi Bag'dod
ĪZĪ (Jangchi)
غغزى
|
|
1623 yil 10 sentyabr
|
8 fevral 1640 yil
|
16 yil, 151 kun
|
|
Ahmed I va Kösem Sulton.
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[46]
|
|
18
|
Ibrohim
DELİ (telba)
Fathi Krit
ShEHÎD
|
|
9-fevral, 1640 yil
|
8 avgust 1648 yil
|
8 yil, 181 kun
|
|
Ahmed I va Kösem Sulton;
1648 yil 8-avgustda Shayx ul-islom;
Bo'g'ilgan Istanbul 1648 yil 18-avgustda[47] buyrug'i bilan Katta Vazir Mevlevi Mehmed Paşa (Sofu Mehmed Posho).
|
|
19
|
Mehmed IV
AVCI (Ovchi)
ĪZĪ (Jangchi)
غغزى
|
|
8 avgust 1648 yil
|
1687 yil 8-noyabr
|
39 yil, 92 kun
|
|
Ibrohim o'g'li va Turxon Sulton;
1687 yil 8-noyabrda Usmonlilar mag'lubiyatga uchraganidan keyin ozod qilingan Mohaklarning ikkinchi jangi;
O'ldi Edirne 1693 yil 6-yanvarda.[48]
|
|
20
|
Sulaymon II
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
1687 yil 8-noyabr
|
1691 yil 22-iyun
|
3 yil, 226 kun
|
|
Ibrohim o'g'li va Aşub Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[49]
|
|
21
|
Ahmed II
ḪĀN ĠĀZĪ (Jangchi shahzoda)
|
|
1691 yil 22-iyun
|
6 fevral 1695 yil
|
3 yil, 229 kun
|
|
Ibrohim o'g'li va Muazzez Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[50]
|
|
22
|
Mustafo II
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
6 fevral 1695 yil
|
22 avgust 1703 yil
|
8 yil, 197 kun
|
|
Mehmed IV va Gulnus Sulton;
1703 yil 22-avgustda a Yangisari deb nomlanuvchi qo'zg'olon Edirne voqeasi;
1704 yil 8-yanvarda Istanbulda vafot etdi.[51]
|
|
Usmonli imperiyasining turg'unligi va islohoti
(1700 – 1827)
|
23
|
Ahmed III
Lola davri Sulton
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
22 avgust 1703 yil
|
1 oktyabr 1730 yil
|
27 yil, 40 kun
|
|
Mehmed IV va Gulnus Sulton;
Natijasida ishdan bo'shatilgan Yangisari boshchiligidagi isyon Patrona Halil;
1736 yil 1-iyulda vafot etdi.[52]
|
|
24
|
Mahmud I
ĪZĪ (Jangchi)
KAMBUR (Hunchback)
|
|
1730 yil 2-oktyabr
|
1754 yil 13-dekabr
|
24 yil, 72 kun
|
|
Mustafoning II o'g'li va Soliha Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[53]
|
|
25
|
Usmon III
SOFU (dindor)
|
|
1754 yil 13-dekabr
|
30 oktyabr 1757 yil
|
2 yil, 321 kun
|
|
Mustafoning II o'g'li va Shaxsuvar Sulton;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[54]
|
|
26
|
Mustafo III
YENİLİKÇİ (Birinchi innovatsion)
|
|
30 oktyabr 1757 yil
|
1774 yil 21-yanvar
|
16 yil, 83 kun
|
|
Ahmed III ning o'g'li va Mihrişah Kadın;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[55]
|
|
27
|
Abdulhamid I
Abdul-Hamid (Xudoning xizmatkori)
ISLAHATÇI (takomillashtiruvchi)
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
1774 yil 21-yanvar
|
1789 yil 7-aprel
|
15 yil, 76 kun
|
|
Ahmed III ning o'g'li va Şermi Kadın;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[56]
|
|
28
|
Selim III
BESTEKÂR (Bastakor)
NİZÂMÎ (Regulyativ - tartibli)
ŞEHÎD (Shahid)
|
|
1789 yil 7-aprel
|
29 may 1807 yil
|
18 yil, 52 kun
|
|
Mustafoning III o'g'li va Mixrisah Sulton;
Natijasida ishdan bo'shatilgan Yangisariy qo'zg'oloni boshchiligidagi Kabakchi Mustafo uning islohotlariga qarshi;
1808 yil 28-iyulda Istanbulda o'ldirildi[57] buyrug'i bilan Usmonli Sulton Mustafo IV.
|
|
29
|
Mustafo IV
|
|
29 may 1807 yil
|
1808 yil 28-iyul
|
1 yil, 60 kun
|
|
Abdulhamid I ning o'g'li va Sineperver Sulton;
An isyon boshchiligidagi Alemdar Mustafo Posho;
1808 yil 17-noyabrda Istanbulda qatl etilgan[58] buyrug'i bilan Usmonli Sulton Mahmud II.
|
|
Usmonli imperiyasining modernizatsiyasi
(1827 – 1908)
|
30
|
Mahmud II
İNKILÂPÇI (islohotchi)
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
1808 yil 28-iyul
|
1839 yil 1-iyul
|
30 yil, 338 kun
|
|
Abdulhamid I ning o'g'li va Nakşidil Sulton;
Tarqatib yuborilgan Yangisariylar natijasida Xayrli voqea 1826 yilda;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[59]
|
|
31
|
Abdulmejid I
TANZİMÂTÇI
(Kuchli islohotchi yoki
Qayta tashkil etish advokati)
ĪZĪ (Jangchi)
|
|
1839 yil 1-iyul
|
25 iyun 1861 yil
|
21 yil, 359 kun
|
|
Mahmud II o'g'li va Bezmiâlem Sulton;
E'lon qildi Gulhanening Hatt-i Sharif (Imperial Farmoni) (Tanzimat Fermani) bu ishga tushirildi Tanzimat islohotchilarning buyrug'i bilan 1839 yil 3-noyabrda islohotlar va qayta tashkil etish davri Katta Vazir Buyuk Mustafo Rashid Posho;
Qabul qildi Islohat Xatt-i Humayun (Imperator islohotlari to'g'risidagi farmon) (Islomat Fermani) 1856 yil 18-fevralda;
O'limiga qadar hukmronlik qildi.[60]
|
|
32
|
Abdulaziz
BAḪTSIZ (Baxtsiz)
ŞEHĪD (Shahid)
|
|
25 iyun 1861 yil
|
1876 yil 30-may
|
14 yil, 340 kun
|
|
Mahmud II o'g'li va Pertevniyal Sulton;
Vazirlari tomonidan lavozimidan ozod etildi;
Besh kundan keyin o'lik holda topilgan (o'z joniga qasd qilish yoki qotillik).[61]
|
|
33
|
Murod V
|
|
1876 yil 30-may
|
1876 yil 31-avgust
|
93 kun
|
|
Abdulmejid I ning o'g'li va Şevkefza Kadın;
Uning ruhiy salomatligi tufayli ishdan bo'shatilgan
Yashash uchun buyurtma berildi Ciragan saroyi u erda 1904 yil 29-avgustda vafot etdi.[62]
|
|
34
|
Abdul Hamid II
Ulu Sulton Abdul-Hamidxon
(Ulug'vor Xon)
|
|
1876 yil 31-avgust
|
1909 yil 27-aprel
|
32 yil, 239 kun
|
|
Abdulmejid I ning o'g'li va Tirimüjgan Kadın (keyinchalik asrab olgan o'g'li bo'ldi Perestu Kadın ).
Istaksiz ravishda Birinchi konstitutsiyaviy davr 1876 yil 23-noyabrda va keyin uni to'xtatib, 1878-yil 13-fevralda shaxsiy boshqaruvga qaytdi;
Tiklash uchun majbur Ikkinchi konstitutsiyaviy davr 1908 yil 3-iyulda;
Keyin tushirildi 31 mart voqeasi (1909 yil 13-aprelda);
Cheklangan Beylerbeyi saroyi u erda 1918 yil 10-fevralda vafot etdi.[63]
|
|
35
|
Mehmed V
REŞÂD (Rashad)
(Haqiqiy yo'l izdoshi)
|
|
1909 yil 27-aprel
|
1918 yil 3-iyul
|
9 yil, 67 kun
|
|
Abdulmejid I ning o'g'li va Gülcemal Kadın;
A sifatida hukmronlik qilgan boshcha ning Mehmed Talat, Ismail Enver va Ahmed Jemal Pashalar o'limigacha.[64]
|
|
36
|
Mehmed VI
VAHDETTİN (Vohid ād-Dīn )
(Birlashtiruvchi ning Dīn (Islom )yokiBirlik ning Islom )
|
|
1918 yil 4-iyul
|
1922 yil 1-noyabr
|
4 yil, 120 kun
|
|
Abdulmejid I ning o'g'li va Gülüstü xonim;
Sultonlik tugatildi;
Chapda Istanbul 1922 yil 17-noyabrda;
O'ldi surgun yilda Sanremo, Italiya 1926 yil 16-mayda.[65]
|
|
Xalifa ostida Respublika
(1922 yil 1-noyabr - 1924-yil 3-mart)
|
—
|
Abdulmejid II
|
|
1922 yil 18-noyabr
|
3 mart 1924 yil
|
1 yil, 106 kun
|
—
[c]
|
Abdulaziz o'g'li va Hayranidil Kadın;[66]
Surgun qilingan bekor qilinganidan keyin xalifalik;[67]
O'ldi Parij, Frantsiya 1944 yil 23-avgustda.[68]
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |