‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

-
 = ~ . T = const
( 5 0 )
Demak, V=const jarayonida bosimlar nisbati haroratlar nisbatiga t o ‘g ‘ri 
proporsional. (50) ifoda Shari q o n unining ifodasidir.
Ichki energiyaning o ‘zgarishi
13-§. Izoxorik jarayon
p ,v ,= R T , 
P2
v
2= R T 2 bunda
(48)
(49)
28
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A u=cv(T 2-T I) = c v(t 2-t I)
Jarayonning ishi:
du = cvdT
(51)
1= J ' p d V = 0
(52)
P
T
2
V
s, 
4 
s  
b)
7-rasm. a) P -V diagram m adagi ko ‘rinishi — V=const; 
b) T -C diagrammada ko'rinishi — V=const.
T erm odinam ikaning I qonuniga binoan dq= du+ dC
lekin V = c o n st b o ‘lg an id a lv= 0 , y a ’ni izoxor j a r a y o n d a gaz ish 
bajarmaydi.
Jarayonning issiqligi
Bu jarayonni tahlil qilish shuni k o ‘rsatdiki, hajm o ‘zgarmas jarayon 
b o clgani uch u n h am ish bajarilmaydi va keltirilgan issiqlik faqat ichki 
energiya o ‘zgarishiga sarflanadi.
14-§. Izotermik jarayon
H arorat o ‘zgarmaydigan jarayonga izotermik jarayon deyiladi. Uning 
tenglamasi quyidagicha yoziladi:
29
q=Au+C
1=0 b o ‘lgani u c h u n q=Au yoki q v = c v(T2-T,) 
Entropiyaning o ‘zgarishi
t
,
(53)
2
(54)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Т = const
(1) va (2) holatlar o ‘zgarishidagi holat tenglamasini yozamiz: 
P ,v = R T ,
(55)
p2v2= R T 2 
(56)
(55)ni (56)ga bo'lam iz
A
л
v2
V,
(57)
D e m a k , bu ja ra y o n d a b o sim la r nisbati hajm lar nisbatiga teskari 
proporsional (57) ifoda Boyl-iMariott qonuni ifodasidir.
T = c o n st b o lg a n i uch u n ДТ = 0 boMadi. Shuning uch u n
Au= cv(T2-Tj) = 0, y a ’ni jism ning harorati o ‘zgarmasa, uning ichki 
energiyasi o ‘zgarmaydi.
a)
8-rasm. a) P -V diagrammadagi k o ‘rinishi — T=const; 
b) T -S diagrammadagi k o ‘rinishi — T=const.
Jarayonning ishi: 
dCp = pdv 
(58) ifodani integrallasak
= f ; pdv
(58)
(59)
R T
Holat tenglamasi Pv = R T dan P = ----- ni aniqlaymiz va (59) ifodadan
v
P ning o £rniga q o ‘yamiz:
30
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

cl У
v2
/ = R T / n ~ ^
(61)
p 
V]
Jarayonning issiqligi. T = c o n st jarayon b o ‘lgani uch u n d U ^O b o ‘ladi, 
shuning uch u n
dq=dC 
(62)
yoki
V 2
qT= lT yoki /T = RT In ; 
(63)
v i
Entropiya o ‘zgarishi: 
dq