Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

5.5. Капитал қўйилмани мулк шакли бўйича тавсифланиши 
ва уни такомиллаштириш, 
Инвестицияни мулкчилик формаси бўйича тақсимлаш хам катта 
ахамиятга эгадир: давлат мулкига ва нодавлат мулкига. 
Бозор иқтисодиётига утиш шароитида нодавлат мулкидаги 
инвестицияни улуши ортиб боради шунинг учун иқтисодиётнинг бу 
сектори ўсиши кўзатилади. 
Туртинчидан, инвестицияни иқтисодиётнинг сфералари бўйича 
тақсимлаш хам асосий ахамиятга моликдир. 
Ялпи ички махсулотни ўсишини факат ишлаб чиқариш 
инвестицияси билан боғланса хам мақсадга мувофик буларди чунки 
улар бевосита махсулот ишлаб чиқариш ва иш қувватини оширишини 
аниклайди
1.1.Диаграмма 
Инвестицияни асосий капиталдаги таркиби
38
( %да) 
38
Источник: государственный комитет РЎз по статистике 

---

403 
Инвестицион типдаги инвестицияни ортиши ахолини моддий 
яшаш тарзини-даражасини оширувчи омил хисобланади.Шундай 
қилиб ишлаб чиқариш аппаратини ўсиши мехнат унумдорлигини 
оширади. Шундай қилиб бугунга яшаш тарзимиз кечанги инвестиция 
даражаси натижаси орқали аникланади, а бугунги инвестиция эса 
кейинги яшаш тарзини ошириш ва мехнат унумдорлигини оширишга 
таъсир этади. 
1 диаграммадан кўриниб турибдики ишлаб чиқаришдаги 
инвестицияни улуши йилдан йилга ортиб бораётганлиги кўрамиз а 
ноишлаб 
чиқариш 
сохасидаги 
инвестицияни 
улуши 
эса 
камаётганлигини кўрамиз. Бирок бундан кўриниб турибдики бу 
сферага қўйилма камаяпти ёки ноишлаб чиқариш сферасидаги 
инвестицияни абсалют миқдори аввалгидек хар йили усаяпти. 
5.6.Капитал қўйилмани технологик тўзилиши ва уни 
такомиллаштириш. 
Олтинчидан, асосий капиталга қўйилган инвестицияни кайтими 
қурилиш элементлари бўйича қўйилмани тақсимлашни билдирувчи 
уларни технологик таркибини такомиллаштириш йўлини оширади. 
1.5.Жадвал. 
Асосий капиталга қўйилган инвестицияни технологик таркиби
39
( %да) 
2008 
2009 
2010 
39
Экономика Ўзбекистана. Информационно-аналитический обзор за 2000-2008гг. Ташкент. 
«Ўзбекистан»

---

404 
Жами 
100,0 100,0 
100,0 
КМИ 
50,4 
45,6 
47,0 
Машина, жижоз ва иш 
кўроллари
37,9 
43,6 
38,8 
Бошқа харажатлар 
11,7 
10,8 
14,2 
Қурилиш монтаж ишининг натижаси бино иншоотлар 
хисобланади ёки асосий воситаларни пассив қисми ва унинг улушини 
камайтириш керрак. Шунингдек бошқа харажатлар дейилганда 
лойиха смета хужатлари(ЛСХ)ини ишлаб чиқиш, кўрилаётган завод
биноларига ажратилган ерни танлаб олиш, кадрлар тайёрлаш, 
қурилиш зонасини кўриклаш ва бошқаларни тушуниш лозим. Асосий 
воситаларни актив қисми (жихоз, машина ва механизлар)ни улуши 
эса оширилиши керак, шундагина улар ишлаб чиқариш Билан 
бевосита боғлик бўлади ва ялпи ички махсулот (ЯИМ)ортади. Бунга 
арзон қурилиш материаллари, енгиллаштирилган конструктор ва 
бошқа шунга ўхшашли типовой лойихалардан фойдалангандагина 
эришилади. 
Шунингдек асосий воситаларни актив қисми улушини ошириш 
йўли орқали қайсики асосий капиталдаги инвестицияни самарасини 
оширишга қаратилган олтинчи йўналиш мавжуд –бу такрор ишлаб 
чиқариш таркибини такомиллаштиришдан иборат.Мазкур таркиб 
инвестицияни формаси бўйича асосий воситаларни янгилнишга 
қаратилган тақсимотга қаратилган қайсики қўйидаги йўллар орқали 
амалга оширилади: 
- янги корхона қурилиши; 

---

405 
- амалдаги корхонани кенгайтириш; 
- амалдаги корхонани реконструкция қилиш; 
- амалдаги корхонани технологик қайта кўроллантириш; 
Янги қурилиш ва кенгайтириш ахамиятсиз бўлган орикча 
қурилиш монтаж ишлари(КМИ)ини амалга оширишга олиб боради 
шунинг учун уларни улушини қисқартириб унинг ўрнига асосан 
техник қайта кўроллантиришга ва реконструкцияга йўналтириш 
қўпроқ ахамият касб этади.
Махаллий корхоналарни давлат таклифи бўйича янгилаш ва 
модернизация қилиш жараёни асосий солиқ имтиёзлари орқали 
қўллаб борилади.